ج . شرح
با توجّه به مطالب زيادى كه در رجال النجاشى ارائه شده و گاه هر يك از تعابير آن ، گوياى مبانى قدما در موضوعات رجالى است ، شرح نويسى و تحقيق هاى مستقلّى بر
اين كتاب انجام گرفته كه مهم ترين آنها عبارت اند از :
۱ . تهذيب المقال فى تنقيح كتاب الرجال (تأليف سيّد محمّدعلى موحّد ابطحى) .
مؤلّف در اين كتاب ، به شرح رجال النجاشى بر اساس ترتيب الفبايىِ نام مؤلّفان پرداخته و متن را بر پايه دو نسخه خطّى ، تصحيح و تحقيق نموده است . در اين شرح ، شرح افراد نام برده شده در رجال النجاشى با استفاده از ديگر منابع رجالى ، گنجانده شده است .
در مقدّمه اين كتاب ، بحث هاى ارزشمندى درباره دانش رجال ، ارائه شده است . تأليف اين كتاب در سال ۱۳۸۰ ق آغاز شده و تا كنون پنج جلد آن ، نشر يافته و به حرف «ذال» و ذريح بن محمّد بن يزيد (شماره ۴۲۸) پايان پذيرفته است . مجلّد پنجم در سال ۱۴۱۷ ق چاپ گرديد .
۲ . رسالة فى النجاشى (تأليف ابو المعالى محمّد بن محمّد ابراهيم كلباسى) .
اين رساله كه در مجموعه الرسائل الرجاليّة ۱ ى كلباسى (۱۲۴۷ ـ ۱۳۱۵ ق) چاپ شده ، به مباحث مختلفى كه در حوزه رجال النجاشى مطرح اند ، پرداخته است .
۳ . مشيخة النجاشى (تأليف شيخ محمود درياب نجفى) .
اين كتاب با يك مقدّمه در معرّفى رجال النجاشى و دو بخش ، شامل اساتيد نجاشى و راويان در اسناد نجاشى ، سامان يافته است . چاپ اوّل اين كتاب در سال ۱۴۱۳ ق به وسيله مؤلّف آن ، انجام پذيرفت .
علاوه بر منابع معرّفى شده گذشته ، تأليفات ديگرى نيز هستند كه به نحوى به معرّفى نجاشى و كتاب وى پرداخته اند (همانند : رجال السيّد بحر العلوم و سماء المقال ابو الهدى كلباسى) كه چون از نجاشى رحمه الله به صورت مستقل بحث نكرده اند ، آنها را در اين جا معرّفى ننموديم .
گذشته از كتاب هاى پيش گفته ، مقالات تحقيقى مختلفى نيز درباره نجاشى در نشريّات علمى به چاپ رسيده كه عبارت اند از :
۱ . مقاله «ابو العبّاس نجاشى و عصر وى» (تأليف [آية اللّه ] سيّد موسى شبيرى زنجانى) .
اين مقاله كه در تحقيق تاريخ وفات نجاشى نگاشته شده ، در نشريه نور علم ۲ به چاپ رسيده است .
۲ . مقاله «رجال نجاشى ، مهم ترين كتاب رجالى شيعه» (تأليف سيّد على مير شريفى) .
اين مقاله در نشريه نور علم ۳ چاپ شده است .
1. الرسائل الرجاليّة، ج ۲ ، ص ۱۹۷ ـ ۳۰۷ .
2. نور علم، ش ۱۱ (مرداد ماه ۱۳۶۴) و ۱۲ (آبان ماه ۱۳۶۴) .
3. نور علم، ش ۲۵ (رجب ۱۴۰۸ق) .
