۴ . توثيق مشايخ و شاگردان زعفرانى
در رجال النجاشى ، همانند عبارتى كه در مورد جعفر بن بشير آمده ، در مورد محمّد بن اسماعيل بن ميمون زعفرانى نيز آمده است . نجاشى رحمه اللهدر توصيف وى مى گويد :
ثقة ، عين ، روى عن الثقات و رووا عنه. ۱
برخى رجاليان بر اساس اين عبارت ، به وثاقت مشايخ و شاگردان زعفرانى ، قائل شده اند . ۲ بايد يادآور شويم كه تمام مطالبى كه در مورد جعفر بن بشير گفته شد ، عينا در مورد زعفرانى نيز صادق است .
۵ . خاندان هاى ثقه
در رجال النجاشى ، شمارى از خاندان هاى كوفى ، به صورت كلّى ، توثيق شده اند . اين خاندان ها عبارت اند از :
الف . خاندان آل ابى جهم
نجاشى رحمه اللهدر شرح حال دو نفر از افراد اين خانواده ، تعبيراتى به كار برده كه بر توثيق تمام افراد اين خاندان دلالت دارند . وى در شرح حال سعيد بن ابى جهم مى گويد :
كان سعيدٌ ثقةً فى حديثه، وجها بالكوفة ، و آل أبى الجهم بيت كبير بالكوفة. ۳
نيز در شرح حال منذر بن محمّد مى گويد :
ثقة من أصحابنا من بيت جليل. ۴
برخى رجاليان به استناد اين تعبيرات ، انتساب به خاندان آل ابى جهم را از اماراتِ «وثاقت» شمرده اند . ۵
ب . خاندان آل ابى نعيم اَزدى
تعبير نجاشى در مورد اين خاندان نيز موجب شده تا برخى از رجاليان ، با استناد به آن ، تمام افراد اين خاندان را ثقه بدانند . ۶ وى در شرح حال بكر بن محمّد بن عبد الرحمان مى گويد :
وجه فى هذه الطائفة، من بيت جليل بالكوفة من آل نعيم الغامديّين . عمومته شديد و عبد السلام، و ابن عمّه موسى بن عبد السلام ، و هم كثيرون، و عمّته غنيمة ، روت أيضا عن أبى عبد اللّه و أبى الحسن عليهماالسلام . ذكر ذلك أصحاب الرجال. ۷
و يا در شرح حال جعفر بن مثنّى ، پس از توثيق وى مى گويد :
من وجوه أصحابنا الكوفيّين و من بيت آل نعيم . ۸
ج . خاندان آل ابى شعبه
نجاشى رحمه اللهدر شرح حال عبيد اللّه بن على بن ابى شعبه چنين مى گويد :
آل أبى شعبة بالكوفة بيت مذكور من أصحابنا ... و كانوا جميعهم ثقات مرجوعا إلى ما يقولون و كان عبيد اللّه كبيرهم و وجههم. ۹
البتّه در رجال النجاشى ، مواردى ديگر از توصيف خاندان ها نيز ديده مى شود ؛ ليكن توثيق آنان ادّعا نشده است .
بديهى است كه عبارات فوق فقط مى توانند قراينى براى احراز وثاقت گروهى
افراد يك خاندان باشند ؛ ولى نمى توانند بر وثاقت يكايك آنان دلالت كنند ؛ زيرا توصيف يك خاندان ، نمى تواند توصيف قطعى و بدون استثناى يكايك افراد آن خاندان باشد .
در مورد توثيق يكايك افراد خاندان آل ابى شعبه به وسيله نجاشى رحمه اللهنيز بايد گفت كه شناخت كامل نجاشى از اين خاندان و نيز تأكيدش بر وثاقت همگى آنان ، خود يك قرينه قوى ، بلكه در مواردى دليل بر وثاقت همه افراد اين خاندان است .
1. رجال النجاشى ، ص ۳۴۵ (ش ۹۳۳).
2. خاتمة مستدرك الوسائل، ج ۴، ص ۳۰۵ .
3. رجال النجاشى ، ص ۱۷۹ (ش ۴۷۲).
4. رجال النجاشى ، ص ۴۱۸ (ش ۱۱۱۸).
5. فوائد الوحيد البهبهانى ، ص ۵۹.
6. فوائد الوحيد البهبهانى، ص ۵۹ .
7. رجال النجاشى ، ص ۱۰۸ (ش ۲۷۳).
8. رجال النجاشى ، ص ۱۲۱ (ش ۳۰۹).
9. رجال النجاشى ، ص ۲۳۰ (ش ۶۱۲).
