حوزه زبان مربوط می‌شود و به معنای هماهنگی زبان با واقعیت‌هاست. امانتداری ودیعه‌هایی را شامل می‌شود که افراد نزد یکدیگر می‌گذارند. وجود این ویژگی، موجب آرامش در جامعه و افزایش اعتماد می‌گردد و حقوق افراد رعایت می‌شود. از آنچه گذشت می‌توان نتیجه گرفت که این دوازده صفت، دوازده حوزه از حوزه‌های مهم، اساسی و حیاتیِ زندگی انسان را پوشش می‌دهند و به همین جهت است که جزء مکارم قرار گرفته‌اند.

بخش دیگری از روایات مکارم اخلاق، عام بوده و به انبیا اختصاص داده نشده است. این گروه، خود سه گونه‌اند. گونه نخست که از شیعه و سنّی نقل شده است، ده صفت دارد: صدق، الیأس، صدق اللسان، أداء الأمانة، صلة الرحم، إقراء الضیف، إطعام السائل، المكافأة، على الصنایع، التذمّم للجار، التذمّم للصاحب و رأسهن الحیاء. نگاهی مجموعی به این گروه از مکارم اخلاق نشان می‌دهد که بیشتر به حوزه روابط اجتماعی مربوط می‌شوند. این صفات، ابعاد گوناگون روابط اجتماعی مانند: مواجهه ما نسبت به اموال دیگران، انتقال خبر، امانت، خویشاوندان، مهمان، نیازمندان، نیکوکاران و همراهان را شامل می‌شود و تنها صفت «حیا» است که بنیادی‌تر و اساسی‌تر به نظر می‌رسد و الزاماً به حوزه خاصی اختصاص ندارد؛ بلکه صفتی ریشه‌ای است که می‌تواند در امور اجتماعی، منشأ صفات مثبت و سازنده گردد.

روایت دوم، حدیثی است که الخصال از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نقل می‌کند و تنها سه صفت در این روایت بیان شده است: تعطی من حرمك، تصل من قطعك و تعفو عمن ظلمك. هر سه مورد به نوعی واکنش کریمانه به سه موقعیت بد و منفی را بیان می‌کنند که عبارت‌اند از: محروم ساختن،

معنای رعایت حال دیگران در ارتباطات میان‌فردی است که نشان اوج انسانیت آن شخص دارد. موقعیت‌های این صفات، حوزه وسیعی از مهم‌ترین مسائل زندگی را شامل می‌شوند؛ بیشترین مورد، در باره موقعیت ارتباط انسانی و موقعیت خوشی‌ها و سختی‌هاست. امّا یقین ـ که از جنس شناخت است ـ، پایه و اساس همه اینهاست. هر صفت اخلاقی، به یک پایه شناختی نیازمند است و یقین، خود بهترین و بالاترین نوع شناخت است.

نقل دوم مرحوم کلینی، دوازده صفت را بیان کرده که عبارت‌اند از: الورع، القناعة، الصبر، الشكر، الحلم، الحیاء، السخاء، الشجاعة، الغیرة، البر، صدق الحدیث وأداء الأمانة.

ورع، نوعی خویشتنداریِ پیشرفته است که موجب مهار نفس به بهترین شکل می‌شود و در همه زمینه‌ها کاربرد دارد و از نیازهای ضروری زندگی معنوی و اخلاقی است. قناعت به حوزه روزی مربوط می‌شود و به معنای رضایت نسبت به روزی است. صبر حوزه سختی‌ها را بررسی می‌کند و به معنای تحمّل کردن و خودداری از جزع است. شکر به حوزه داشته‌ها و خوشی‌ها مربوط می‌شود و به معنای سپاس‌گزاری از آنهاست. حلم در برابر غضب قرار می‌گیرد و به معنای مهار خشم است. حیا از عوامل مهار نفس است و بر محور کرامت و نظارت خداوند استوار است و می‌تواند در همه امور، نقش بازدارندگی داشته باشد. سخاوت به حوزه مواجهه با نیازمندان مربوط می‌شود و به معنای گذر از مال با میل و رغبت و دادن آن به دیگران است. شجاعت حوزه تهدیدات را بررسی می‌کند و به معنای قلبی سرسخت و مقاوم است. برّ، عنوانی عام برای همه امور خوب و به اندازه فراوان است که مستلزم «نیکوکاری بیکران» است. صداقت به