التذمّم للصاحب، به موضوع همراهی و همسفری مربوط می‌شود که یکی دیگر از ابعاد زندگی اجتماعی انسان است. تعامل درست و انسانی با همراه، نقش مهمّی در کامیابی اجتماعی دارد.

امّا حیا، به موضوع مهار نفس و خویشتنداری مربوط می‌شود و عالی‌تر از خوف و رجا بوده و بر محور کرامت و نظارت خداوند استوار است و می‌تواند در همه امور، نقش بازدارندگی داشته باشد. با این صفت، انسان، همیشه خدا را حاضر و ناظر می‌بیند و این، یکی از مراتب عالی تکاملی اوست. در این روایت، حیا در رأس این صفات ده‌گانه قرار داده شده است. شاید دلیل آن این باشد که اگر کسی حیا داشته باشد، دیگر صفات نه‌گانه را خواهد داشت؛ یعنی فرد باحیا، به دیگران طمع ندارد، به آنان راست می‌گوید، امانت آنان را برمی‌گرداند، با خویشاوندان ارتباط برقرار می‌کند، از مهمان به خوبی پذیرایی می‌کند، نیازمندان را دست خالی برنمی‌گرداند، احسان نیکوکاران را بی‌جواب نمی‌گذارد و با همسایه و همراه، به خوبی رفتار می‌کند. حیا توان به وجود آوردن چنین اقداماتی را دارد. این قابلیت را پیش‌تر در تحلیل صفت حیا بیان کرده‌ایم.^۱

نگاهی کلّی به این گروه از مکارم اخلاق، نشان می‌دهد که بیشتر آنها به حوزه روابط اجتماعی مربوط می‌شوند. این صفات، ابعاد گوناگون روابط اجتماعی مانند: مواجهه ما نسبت به اموال دیگران، انتقال خبر، امانت، خویشاوندان، مهمان، نیازمندان، نیکوکاران و همراهان را شامل

امانتداری، به حوزه ودیعه‌هایی مربوط می‌شود که افراد نزد یکدیگر می‌گذارند. وجود این ویژگی، موجب به وجود آمدن آرامش در جامعه و افزایش اعتماد می‌گردد و حقوق افراد رعایت می‌شود.

صله رحم، موجب تحکیم پیوندهای خانوادگی می‌شود و انسجام درون‌خانوادگی‌ای را به وجود می‌آورد که ره‌آورد آن، نشاط و شادابی، و حمایت اجتماعی از یکدیگر خواهد بود.

مهمان‌نوازی، به نوع روابط میان افراد مربوط می‌شود که هنگام رفت و آمد به خانه یکدیگر از خود نشان می‌دهند. این کار، خود موجب تحکیم روابط انسانی و صمیمیت اجتماعی می‌گردد. از آن جا که مهمان می‌تواند از خویشاوند و غیر آن باشد، دایره پیوند اجتماعی را گسترش می‌دهد.

اطعام السائل، به حوزه نیازمندان جامعه مربوط است. این صفت که حمایت اجتماعیِ قوی‌ای را سبب می‌شود، به برآورده شدن نیاز آنها می‌انجامد و از این رهگذر، آسیب‌های اجتماعی کم می‌شوند و نشاط و شادابی عمومی گسترش می‌یابد. المکافأة علی الصنایع، به حوزه احسان مردم در حق یکدیگر مربوط می‌شود. با این صفت، اقدام مشابه صورت می‌گیرد و خوبیِ دیگران، به خوبی پاسخ داده می‌شود که علاوه بر افزایش نشاط و رضایت اجتماعی، موجب تقویت احسان و نیکی در جامعه می‌گردد.

التذمّم للجار، به موضوع همسایه برمی‌گردد. یکی از مسائل اجتماعی انسان‌ها، محلّ زندگی است که پدیده همسایگی را به وجود می‌آورد. از این رو، مسئله چگونگی ارتباط با آنها نقش مهمّی در مناسبات اجتماعی و میزان کیفیت زندگی افراد دارد.