۱۷ / ۲
شمارى از ياران پيامبر صلى الله عليه و آله
۱ . ابو دحداح ۱
۱۰۲۱.تفسير القرطبى ـ به نقل از زيد بن اسلم ـ :چون آيه «كيست كه به خدا قرضى نيكو دهد» نازل شد ، ابو دحداح گفت : پدر و مادرم به فدايت ، اى پيامبر خدا ! خدا از ما تقاضاى قرض مى كند ، در صورتى كه او از قرض كردن ، بى نياز است ؟
فرمود : «آرى . مى خواهد از اين طريق . شما را به بهشت ببرد» .
ابو دحداح گفت : پس اگر من به پروردگارم قرض بدهم ، در ازاى آن ، بهشت را براى من و دخترم دحداحه ، ضمانت مى كند ؟
فرمود : «آرى» .
ابو دحداح گفت : پس دستت را به من بده .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله دست خود را به او داد . ابو دحداح گفت : من دو باغ دارم : يكى در سافله ( پايين دست مدينه ) و ديگرى در عاليه ( بالا دست مدينه) و به خدا سوگند كه جز اين دو ، چيزى ندارم . اينها را هم به خداوند متعال ، قرض دادم .
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : «يكى را براى خدا قرار بده و ديگرى را براى گذرانِ زندگى خودت و عائله ات بگذار» .
ابو دحداح گفت : پس گواه باش ـ اى پيامبر خدا ـ كه من بهترينِ آن دو را براى خداوند متعال قرار دادم ، كه باغى است با ششصد خرمابُن .
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : «خدا نيز به پاداش آن ، بهشت را به تو عطا مى فرمايد» .
ابو دحداح به راه افتاد و نزد اُمّ دحداح ـ كه با كودكانش در باغ ، زير درختان خرما مى گشت ـ رفت و شروع به خواندن اين اشعار كرد :
پروردگارم ، تو را به راه راست ، هدايت كند
به راه خير و درستى!
باغ را با عشق ، ترك كن ؛
چرا كه به قرضِ روزِ قيامت رفت .
آن را با اطمينان ، به خدا قرض دادم
داوطلبانه ، نه با منّت و نه باز گرفتنى
و فقط به اميد دستگيرى در معاد .
پس ، خود با فرزندانت ، آن را ترك كن .
نيكى ، بى گمان ، بهترين توشه است
كه آدمى به سوى معاد مى فرستد .
اُمّ دحداح گفت : سودايَت سودمند باد! خدا براى آنچه معامله كردى ، به تو بركت دهد !
آن گاه اُمّ دحداح ، در پاسخ ، اين ابيات را خواند :
خدا تو را به خير و شادمانى ، بشارت دهد!
چونان تو ، آنچه را كه دارد ، خالصانه مى بخشد .
خدا خانواده مرا بهره مند ساخته و
خرماى سياهِ عجوه و خرماى سبز كال بخشيده است .
بنده مى كوشد و براى اوست نتيجه كوشش هاى او
در طول شب ها ، و نيز هر گناهى كه مرتكب شود ، بر گردن اوست .
او اين ابيات را گفت . آن گاه به طرف كودكانش رفت و آنچه را در دهان هايشان بود ، بيرون آورد و آنچه را در آستين هايشان بود ، بر زمين ريخت و به باغ ديگر رفتند .
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : «بسا خرمابُنان [ پُربار و ] سنگين و [ نيز ] سرايى وسيع كه [ در بهشت ] براى ابو دحداح است» .
