99
بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث

۷۷. امام على عليه ‏السلام : از آخرت و نعمت‏ها و عذاب دردناك آن ، بسيار ياد كن؛ زيرا اين كار ، تو را به دنيا بى‏رغبت مى‏سازد و آن را در نزد تو ، خوار و بى‏مقدار مى‏گرداند .

۷۸. امام على عليه ‏السلام : بهشت ، مايه دريغِ دوزخيان است و دوزخ ، مايه پند گرفتن پرهيزگاران .

۷۹. امام على عليه ‏السلام ـ در وصف پرهيزگاران ـ : آنان به بهشت چنان باور دارند كه گويى آن را مى‏بينند ؛ پس ، [از هم‏اكنون ]از نعمت‏هايش برخوردارند، و آتش را چنان باور دارند كه گويا آن را مشاهده مى‏كنند ؛ پس ، [از هم‏اينك] در آن ، عذاب مى‏كشند ... . شب‏هنگام ، برپا مى‏خيزند و آيات قرآن را شمرده و با درنگ ، تلاوت مى‏كنند . با آن ، جان‏هاى خويش را اندوهناك مى‏سازند و داروى درد خود را در آن مى‏جويند. پس، هر گاه به آيه‏اى تشويق‏آميز برخورند ، به آن اميد مى‏بندند و جان‏هايشان مشتاق آن مى‏شود و آن [نعمت] را در برابر ديدگان خويش مى‏پندارند و هر گاه به آيه‏اى تهديدآميز رسند ، گوش دل به آن مى‏سپارند و چنان مى‏پندارند كه خروشِ دم و بازدمِ دوزخ ، در بيخ گوش‏هايشان است. پس، كمرهاى خويش را [به ركوع] خم مى‏كنند، و پيشانى و دست و زانوان و سرانگشتان پاهاى خود را بر زمين مى‏زنند و از خداوند ، آزادىِ خويش را [از دوزخ] مى‏طلبند .

۸۰. امام زين العابدين عليه ‏السلام : بدانيد كه هر كس مشتاق بهشت باشد ، از هوس‏هاى خويش غافل مى‏شود و آن كه از آتش بهراسد ، از حرام‏ها روى مى‏گرداند و آن كه به دنيا بى‏رغبت باشد ، مصيبت‏ها بر او آسان مى‏گردند .
بدانيد كه خداوند ، بندگانى دارد كه [در دنيا] چونان كسى هستند كه بهشتيان را در بهشت ، جاويدان مى‏بيند، و نيز چونان كسى هستند كه دوزخيان را در دوزخ ، معذّب مى‏بيند. گزندشان به كس نمى‏رسد و دل‏هايشان اندوهناك است، جان‏هايشان خويشتندار و نيازهايشان اندك. چند روزه اندك[ـِ دنيا ]را تحمّل كرده‏اند و در نتيجه ، به فرجامى آسوده و بى‏پايان ، دست يافته‏اند. شب‏هنگام ، برپا مى‏خيزند و اشك‏هايشان بر گونه‏هايشان روان مى‏شود و به پروردگار خويش پناه مى‏برند، و براى آزادىِ خود [از عذاب دوزخ] مى‏كوشند.
ولى روز هنگام ، مردمانى هستند بردبار، دانا، نيكوكار و پرهيزگار. [از لاغرى و نحيفى ،] گويى تيرهايى تراش‏خورده‏اند. ترس از عبادت ، آنان را تراش داده است. ديگران كه او را مى‏بينند ، يا مى‏گويند: «بيمار است» ـ در حالى كه اين طايفه را هيچ بيمارى‏اى نيست ـ و يا [مى‏گويند:] «قاطى كرده‏اند!» ، در صورتى كه پديده‏اى بزرگ ـ يعنى ياد دوزخ و عذاب‏هاى آن ـ ، با وجود آنان در آميخته است [و آنان را اين گونه ، پريشان و در هم ساخته است].


بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث
98

۷۷. الإمام عليّ عليه ‏السلام : أكثِر ذِكرَ الآخِرَةِ وما فيها مِنَ النَّعيمِ وَالعَذابِ الأَليمِ ؛ فَإِنَّ ذلِكَ يُزَهِّدُكَ فِي الدُّنيا ويُصَغِّرُها عِندَكَ . ۱

۷۸. عنه عليه ‏السلام : الجَنَّةُ حَسرَةُ أهلِ النّارِ ، وَالنّارُ مَوعِظَةُ المُتَّقينَ . ۲

۷۹. عنه عليه ‏السلام : ـ في وَصفِ المُتَّقينَ ـ : هُم وَالجَنَّةُ كَمَن قَد رَآها ؛ فَهُم فيها مُنَعَّمونَ ، وهُم وَالنّارُ كَمَن قَد رَآها ؛ فَهُم فيها مُعَذَّبونَ . . . أمَّا اللَّيلَ فَصافّونَ أقدامَهُم ، تالينَ لِأَجزاءِ القُرآنِ ، يُرَتِّلونَها تَرتيلاً ، يُحَزِّنونَ بِهِ أنفُسَهُم ، ويَستَثيرونَ بِهِ دَواءَ دائِهِم ؛ فَإِذا مَرّوا بِآيَةٍ فيها تَشويقٌ رَكَنوا إلَيها طَمَعا ، وتَطَلَّعَت نُفوسُهُم إلَيها شَوقا ، وظَنّوا أنَّها نُصبُ أعيُنِهِم ، وإذا مَرّوا بِآيَةٍ فيها تَخويفٌ أصغَوا إلَيها مَسامِعَ قُلوبِهِم ، وظَنّوا أنَّ زَفيرَ جَهَنَّمَ وشَهيقَها في أُصولِ آذانِهِم ، فَهُم حانونَ عَلى أوساطِهِم ، مُفتَرِشونَ لِجِباهِهِم وأكُفِّهِم ورُكَبِهِم وأطرافِ أقدامِهِم يَطلُبونَ إلَى اللّه‏ِ تَعالى في فَكاكَ رِقابِهِم . ۳

۸۰. الإمام زين العابدين عليه ‏السلام : ألا ومَنِ اشتاقَ إلَى الجَنَّةِ سَلا ۴ عَنِ الشَّهَواتِ ، ومَن أشفَقَ مِنَ النّارِ رَجَعَ عَنِ المُحَرَّماتِ ، ومَن زَهِدَ فِي الدُّنيا هانَت عَلَيهِ المَصائِبُ .
ألا إنَّ للّه‏ِِ عِبادا كَمَن رَأى أهلَ الجَنَّةِ فِي الجَنَّةِ مُخَلَّدينَ ، وكَمَن رأى أهلَ النّارِ فِي النّارِ مُعَذَّبينَ ، شُرورُهُم مَأمونَةٌ ، وقُلوبُهُم مَحزونَةٌ ، أنفُسُهُم عَفيفَةٌ ، وحَوائِجُهُم خَفيفَةٌ ، صَبَروا أيّاما قَليلَةً ، فَصاروا بِعُقبى راحَةٍ طَويلَةٍ ، أمَّا اللَّيلَ فَصافّونَ أقدامَهُم ، تَجري دُموعُهُم عَلى خُدودِهِم وهُم يَجأَرونَ إلى رَبِّهِم ، يَسعَونَ في فَكاكَ رِقابِهِم ، وأمَّا النَّهارَ فَحُلَماءُ ، عُلماءُ ، بَرَرَةٌ ، أتقِياءُ ، كَأَنَّهُمُ القِداحُ ، قَد بَراهُمُ الخَوفُ مِنَ العِبادَةِ ، يَنظُرُ إلَيهِمُ النّاظِرِ فَيَقولُ : مَرضى ـ وما بِالقَومِ مِن مَرَضٍ ـ أم خولِطوا! فَقَد خالَطَ القَومَ أمرٌ عَظيمٌ ؛ مِن ذِكرِ النّارِ وما فيها . ۵

1.تحف العقول : ص ۷۶ ، بحار الأنوار : ج ۷۷ ص ۲۰۵ ح ۱ .

2.الكافي : ج ۲ ص ۵۰ ح ۱ عن جابر عن الإمام الباقر عليه ‏السلام عن الأصبغ بن نباتة ، تحف العقول : ص ۱۶۴ ، بحار الأنوار : ج ۶۸ ص ۳۵۰ ح ۱۸ .

3.نهج البلاغة : الخطبة ۱۹۳ ، تحف العقول : ص ۱۵۹ ، مكارم الأخلاق : ج ۲ ص ۳۹۱ ح ۲۶۶۳ ، التمحيص : ص ۷۰ ح ۱۷۰ كلّها عن همام ، الأمالي للصدوق : ص ۶۶۷ ح ۸۹۷ ، صفات الشيعة : ص ۹۷ ح ۳۵ كلاهما عن عبد الرحمن بن كثير الهاشمي عن الإمام الصادق عن أبيه عليهماالسلام ، بحار الأنوار : ج ۶۷ ص ۳۱۵ ح ۵۰ .

4.سَلَوتُ : أي صَبَرتُ (مجمع البحرين : ج ۲ ص ۸۷۵ «سلا») .

5.الكافي : ج ۲ ص ۱۳۲ ح ۱۵ عن أبيحمزة عن الإمام الباقر عليه ‏السلام ، تحف العقول : ص ۲۸۱ ، كنز الفوائد : ج ۱ ص ۹۰ عن نوف البكالي عن الإمام عليّ عليه ‏السلام وكلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۷۳ ص ۴۳ ح ۱۸ ؛ عيون الأخبار لابن قتيبة : ج ۲ ص ۳۵۳ ، البداية والنهاية : ج ۸ ص ۶ وزاد فيه «ومن طلب الجنّة سارع إلى الطاعات» بعد «المحرّمات» وليس فيهما «قد براهم الخوف من العبادة» و«من ذِكر النار وما فيها» ، كنز العمّال : ج ۳ ص ۷۱۹ ح ۸۵۶۵ وراجع : مختصر تاريخ دمشق : ج ۲۶ ص ۲۲۲ .

  • نام منبع :
    بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ریشهری، با همكاری: سیّد رسول موسوی، ترجمه: حمیدرضا شیخی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 14200
صفحه از 792
پرینت  ارسال به