۱۳ / ۱۶
عمرو بن عاص
۹۶۵. تفسير القمّى ـ در باره آيه شريف : «روزى كه به سوى آتش دوزخ كشيده مىشوند ، چه كشيدنى» ـ : عمرو بن عاص و عقبة بن ابى معيط ، در باغى مشغول نوشيدن شراب بودند و ۱ . عمرو بن عاص بن وائل سهمى قريشى، مادرش نابغه دختر خزيمه است. وى در دوران جاهلى، از سرسختترين دشمنان اسلام بود و در صلح حديبيه اسلام آورد. پيامبر صلى الله عليه و آله او را به فرماندهى سپاه ذات السلاسل گماشت و ابو بكر و عمر را به معاونت وى برگزيد . آن گاه او را به فرماندارى عمان انتخاب كرد.
عمرو، در دوران عمر، از فرماندهان سپاه در جهاد با شاميان بود . او قنسرين را فتح كرد و با مردم حلب و منبج و انطاكيه قرار مصالحه گذاشت. عمر ، او را والى فلسطين و سپس والى مصر كرد، و او آن را فتح نمود ؛ ولى بعدها عثمان او را بركنار كرد.
در فتنه ميان امام على عليه السلام و معاويه، او جانب معاويه را گرفت و معاويه او را در سال ۳۸ ق ، به استاندارى مصر برگزيد و خراج آن جا را به مدت شش سال به او واگذار نمود و بدينسان ، او اموال بىشمارى به دست آورد. عمرو سرانجام در قاهره مُرد.
اين بيت را در باره حمزة بن عبد المطلّب ـ كه به شهادت رسيده بود ـ ، به آواز مىخواندند :
اى بسا يارى كه استخوانهايش پيداستاز پس جنگ و هنوز به گور سپرده نشده است .
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : «بار خدايا ! اين دو را در عذاب فرو افكن و سخت به سوى آتش بكشان» .