۴ . سَقَر
چهارمين نام دوزخ ، «سَقَر» است .
واژهشناسى «سَقَر»
واژه «سقر» در اصل به معناى سوختن و دگرگون شدن به وسيله آتش است . ابن فارِس مىگويد :
السين و القاف و الراء أصل يدلّ على إحراق أو تلويح بنار ، يقال : سقرتْهُ الشمس ، إذا لوّحته . ۱
س ق ر ، ريشهاى است كه بر سوزاندن يا داغ كردن با آتش ، دلالت دارد . گفته مىشود . «سقرته الشمس»، يعنى آفتاب ، او را داغ كرد .
بعضى اين واژه را عربى مىدانند و بر اين باورند كه وجه تسميه آتش دوزخ به «سقر» ، اين است كه جسم را ذوب مىنمايد؛ ۲
ولى برخى ديگر معتقدند كه اين نام ، عجمى است . ۳
واژه «سقر» در قرآن و حديث
در قرآن ، چهار بار كلمه «سقر» به كار رفته ۴ و در همه موارد ، مقصود از آن ، آتش دوزخ است . در يكى از اين موارد ، «سقر» چنين تعريف شده است :
«وَ مَآ أَدْرَلـكَ مَا سَقَرُ * لَا تُبْقِى وَ لَا تَذَرُ * لَوَّاحَةٌ لِّلْبَشَرِ . ۵
و تو نمىدانى «سقر» چيست ؟ [آتشى است كه] نه چيزى را باقى مىگذارد و نه چيزى را رها مىسازد» .
اين تعريف ، نشان مىدهد كه در نامگذارى دوزخ به «سقر» ، ريشه لغوى آن مورد توجّه بوده است .
با عنايت به اين كه آيات ياد شده ، بيانگر جايگاه يكى از سران شرك و كفر يعنى وليد بن مغيره است ، مىتوان گفت : «سقر» در دوزخ ، نام جايگاهى است كه عذاب آن ، بيش از ساير مكانهاى دوزخ است . به اين معنا در شمارى از احاديث ، تصريح شده است . ۶
1.. معجم مقاييس اللغة : ج ۳ ص ۸۶ .
2.. ر . ك : النهاية : ج ۲ ص ۳۷۷ ، لسان العرب : ج ۴ ص ۳۷۲ .
3.. ر . ك : الصحاح : ج ۲ ص ۶۸۷ .
4.. قمر : آيه ۴۸ ، مدّثر : آيه ۲۶ و ۲۷ و ۴۲ .
5.. مدّثر : آيه ۲۷ ـ ۲۹ .
6.. ر . ك : ص ۳۱ (فصل يكم : نامهاى دوزخ / سقر) .
