فصل سوم : ناظرها و انواع نظارت

گفتيم كه نظارت ، از عناصر محورى و بلكه محورى ترين عنصر احساس شرم است . وقتى حيا برانگيخته مى شود كه ناظرى وجود داشته باشد و نظارت او درك شود . به همين جهت ، شناسايى انواع ناظرها و نظارت ها نيز لازم و ضرورى است . بى خبرى از انواع ناظرها و نوع نظارت آنها ممكن است پيامد «رسوايى» داشته باشد . مثلاً كسى كه نداند در برابر دوربين مخفى قرار دارد ، ممكن است كارهايى از او سر بزند كه مايه شرمسارى ، سرافكندگى و رسوايى اش باشد ؛ امّا اطّلاع از وجود ناظر ، مايه صيانت نفس و حفظ كرامت آن مى شود . به همين جهت ، بحث از انواع نظارت ، ضرورت و اهمّيت دارد .

لايه هاى نظارت

نظارت ، انواع مختلفى دارد . در زندگى انسان ، لايه هاى متعدّدى از نظارت وجود دارند كه رفتار و پندار بشر را زير نظر دارند . اين لايه ها عبارت اند از :

۱ . مردم

ملموس ترين نظارت ، نظارت انسان هاست . شايد بتوان گفت بيشترين درصد اوقات زندگى فرد ، با همنوعان او مى گذرد . تقريبا هميشه كسانى هستند كه حضور داشته باشند و اگر كارى از انسان سر بزند ، شاهد آن باشند : دوست ،

خودْارزشمندىِ فرد است . به همين جهت ، آن گاه كه مى خواهند حياى خداوند را يادآور شوند ، نخست ، به كريم بودن او اشاره مى كنند و سپس به حياى او . امام باقر عليه السلاممى فرمايد :

۰.فَإِنَّ اللّهَ عز و جل كَريمٌ يَستَحيي و يُحِبُّ أهلَ الحَياءِ . ^۱

۰.خداوند عزيز و جليل ، كريمى است كه حيا مى كند و اهل حيا را دوست مى دارد .