321
پژوهشي در فرهنگ حيا

ثانيا معلوم مى شود كه هر دو مرحله «خريد» و «حمل» مايحتاج خانه ، در چنين فرهنگى زشت شمرده مى شده است . برخى افراد ، حتّى براى خريد ، در بازار حضور نمى يابند تا چه رسد به اين كه اجناس خريدارى شده را خود حمل كند و معمولاً اين گونه كارها را به خدمتكاران ، واگذار مى كنند .
ثالثا اگر چنين فرهنگى حاكم شد و اگر چنين كارهايى موجبات حرمت شكنى را فراهم ساخت ، به ناچار بايد از آن خوددارى كرد ، نه به جهت زشت دانستن آن ؛ بلكه به جهت پرهيز از زمينه سازى براى حرمت شكنى ، همان گونه كه امام صادق عليه السلامعمل مى كرده است .
۸ . همين مسئله در مورد پوشاك نيز مطرح است . گاهى شخصيت يك نفر در پوشش او تعريف مى شود . در چنين حالتى ، پوشش شيك و مُد روز ، مايه مباهات و افتخار ، دانسته مى شود . فرعونيان ، پشمينه پوشى را پست مى شمردند و به همين دليل ، وقتى حضرت موسى و هارون عليهماالسلام با ظاهرى ساده نزد فرعون رفتند ، فرعون ، آنها را به باد تمسخر گرفت . ۱
گذشته از اين ، گاهى ديده مى شود كه چند بار پوشيدن يك لباس ، زشت دانسته مى شود و براى هر مجلسى لباس مخصوص تهيه مى كنند . اين وضعيت ، ممكن است در ميان بانوان بيشتر ديده شود . اين عدّه شعارشان اين است كه «مجلس جديد ، لباس جديد» . حتّى گاهى ممكن است نداشتن لباس جديد و تكرارى بودن لباس ، موجب شركت نكردن آنان در مراسم ميهمانى شود و اگر هم شركت كنند ، پيوسته در رنج باشند و سعى كنند جايى بنشيند كه كمتر ديده شوند .
همان گونه كه مشهود است ، در اين فرهنگ ، لباس از كاركرد اصلى خود خارج شده و به وسيله اى براى خودنمايى و فخرفروشى تبديل شده است .

1.نهج البلاغه ، خطبه ۱۹۲ .


پژوهشي در فرهنگ حيا
320

معاوية بن وهب نيز نقل مى كند كه روزى امام صادق عليه السلاممرا در حالى كه سبزى حمل مى كردم ، مشاهده كرد . لذا فرمود :

۰.يُكرَهُ لِلرَّجُلِ السَّرِىِّ أن يَحمِلَ الشَّيءَ الدَّنِيَّ فَيُجتَرَأَ عَلَيهِ . ۱

۰.براى انسان شريف ، خوب نيست كه چيز كم ارزشى را حمل كند و در نتيجه ، مردم بر او گستاخ شوند .

يونس بن يعقوب نقل مى كند كه روزى امام صادق عليه السلام ، يكى از اهالى مدينه را ديد كه براى خانواده اش خريد كرده بود و آن را به طرف خانه مى بُرد . وقتى آن شخصْ امام عليه السلامرا ديد ، شرمنده و سرافكنده شد . حضرت براى اين كه از شرم و فشار روانى وى بكاهد ، به او يادآور شد كه كار زشتى انجام نداده است . سپس فرمود :

۰.أما وَاللّهِ لَولا أهلُ المَدينَةِ لَأَحبَبتُ أن أشتَرِيَ لِعِيالي الشَّيءَ ثُمَّ أحمِلَهُ إلَيهِم . ۲

۰.آگاه باش ! به خدا سوگند ، اگر به خاطر [ حرف] مردم مدينه نبود ، هر آينه دوست مى داشتم كه چيزى براى خانواده ام خريد كنم و سپس خودم آن را براى آنان حمل كنم .

در اين روايت ، چند نكته وجود دارد :
اولاً حضرت ، آن شخص را دلدارى مى دهد ؛ چرا كه اساسا اين كار از نظر ايشان ، زشت و مايه شرمسارى نيست و لذا جا ندارد كه او از امام عليه السلامشرم كند و بدين وسيله ، تنيدگى (فشار روانى) وى را كاهش مى دهند . همان گونه كه در جاى خود بحث شد ، حيا ، وقتى شكل مى گيرد كه آن كار ، نزد ناظر هم زشت باشد و لذا وقتى خريد و حمل مايحتاج خانه نزد امام عليه السلامزشت نيست ، شرمنده شدن هم جايى نخواهد داشت .

1.الكافى ، ج ۶ ، ص ۴۳۹ ؛ دعائم الإسلام ، ج ۲ ، ص ۱۷ ؛ الخصال ، ص ۱۰ ؛ بحار الأنوار ، ج ۷۴ ، ص ۱۴۷ .

2.الكافى ، ج ۲ ، ص ۱۲۳ ؛ بحارالأنوار ، ج ۷۵ ، ص ۱۳۲ .

  • نام منبع :
    پژوهشي در فرهنگ حيا
    سایر پدیدآورندگان :
    عبّاس پسنديده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1383
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 9926
صفحه از 388
پرینت  ارسال به