303
پژوهشي در فرهنگ حيا

ناچيز به حساب آيد ، بيشتر مى شود . اگر مطالبه فرد ، زياد باشد ، ممكن است زياد بودن خسارتى كه به وى وارد مى شود ، او را وادار نمايد تا نسبت به گرفتن حقّ خود ، اقدام كند ؛ امّا اگر اين حق ، ناچيز باشد ، عامل محرّك تضعيف و كم رويى ، تقويت مى شود و فرد از مطالبه حقّ خود ، باز مى ماند ؛ اين در حالى است كه مطالبه حق ، موضوع حيا و شرم نيست ؛ زيرا كار قبيحى به شمار نمى آيد . لذا امام على عليه السلامدر زمره امورى كه نبايد موضوع حيا قرار گيرند ، از مطالبه حق نام برده است ، هر چند اندك باشند . ۱
۹ . گاهى انسان در زندگى گرفتار مى شود و به شدّت ، نيازمند مى گردد . يكى از راه هاى برطرف كردن مشكل ، آگاه ساختن برادران ايمانى است . اين كار ، غير از گدايى كردن است . گدايى كردن ، يك حرفه براى افراد ناتوان است ؛ امّا اين آگاه ساختن ، يك اضطرار است . فرد مضطر ، بايد برادران ايمانى خود را به گونه اى آگاه سازد . برخى افراد ، توان چنين كارى را ندارند و از بيان حالت خود ، خجالت مى كشند . اين نيز كم رويى است .
ابوهاشم جعفرى مى گويد : زندانى بودم و از سختى آن به امام عسكرى عليه السلامشكايت نامه اى نوشتم . ايشان در پاسخ نامه من ، دستورالعملى نوشته بودند كه با عمل كردن به آن ، ظهر همان روز در خانه خود بودم . گذشته از مشكل زندانى بودن ، تنگ دست نيز بودم و مى خواستم از ايشان كمك بخواهم ؛ امّا خجالت كشيدم . وقتى به منزل رسيدم ، ايشان ، صد دينار براى من فرستاد و در نامه اى به من چنين نوشت :

۰.إذا كانَت لَكَ حاجَةٌ فَلا تَستَحيِ ولا تَحتَشِم وَاطلُبها ، فَإِنَّكَ تَرى ماتُحِبُّ ، إن شاءَ اللّهُ ! ۲

1.«ثلاث لايستحيى منهنّ : ... وطلب الحق وإن قلّ ؛ سه چيز است كه نبايد از آنها حيا شود : ... و گرفتن حق ، هرچند اندك باشد» . (مستدرك الوسائل ، ج ۱۶ ، ص ۲۶۰ ؛ عيون الحكم والمواعظ ، ص ۲۱۲ ، ح ۴۲۳۰)

2.الكافى ، ج ۱ ، ص ۵۰۸ ؛ الإرشاد ، مفيد ، ج ۲ ، ص ۳۳۰ ؛ مناقب ابن شهر آشوب ، ج ۳ ، ص ۵۳۸ ؛ كشف الغمّة ، ج ۳ ، ص ۲۰۸ .


پژوهشي در فرهنگ حيا
302

به نظر مى رسد ؛ امّا مهارت هاى كلامى (از قبيل : تسليت گفتن) ، به دليل نادر بودن آن ، احتمال خطا را بالا مى برد و همين امر ، موجب ترس فرد كم رو مى گردد . او نگران است كه نكند اشتباه كند يا به اصطلاح ، تُپق بزند و يا سخنى بگويد كه مايه آبروريزى گردد . به همين جهت ، در اين گونه موارد ، از شيوه پنهان سازى استفاده مى كند و با روبه رو نساختن خود با صاحبان عزا ، صورت مسئله را پاك مى كند .
۷ . يكى از مستحبّات نماز جماعت ، اين است كه اگر كسى به سجده ركعت آخر جماعت برسد ، بهتر است تكبير (اللّه اكبر) بگويد و همراه جماعت ، به سجده برود و پس از اتمام سجده ها ، بلند شود و ركعت اوّل نماز را آغاز كند . افراد كم رو ، در انجام دادن چنين كارى سستى مى كنند . مورد سوم از كارهاى افراد كم رو كه حضرت على عليه السلامدر كلام نورانى خود ، بدان اشاره كرده ، همين مسئله است . ايشان مى فرمايد :

۰.و اين كه كسى به سجده آخر نماز جماعت برسد ، امّا تكبير نگويد [و به نماز ، نپيوندد] . ۱

امورى كه به روال خود انجام مى شوند ، معمولاً كمتر موضوع كم رويى قرار مى گيرند ؛ امّا امورى كه از روال طبيعى متفاوت اند ، نياز به توان و نيروى روانى بيشترى دارند و لذا انجام دادن اين گونه كارها براى افراد كم رو ، دشوارتر است .
۸ . گاهى كم رويى ، حق طلبى انسان را تحت تأثير خود قرار مى دهد . كسانى كه ضعيف اند و توان روحى مناسبى ندارند ، از مطالبه حقّ خود ، صرف نظر مى كنند . ممكن است كسى از شخص ديگرى طلبكار باشد و شخص بدهكار ، فراموش كرده باشد . در اين جا بايد وى را آگاه ساخت و حقّ خود را طلب كرد . افراد كم رو از اظهار چنين خواسته اى عاجزند . اين ناتوانى ، هنگامى كه حقّ فرد ،

1.مسند زيد ، ص ۹۵ ؛ دعائم الإسلام ، ج ۱ ، ص ۱۴۵ ؛ بحار الأنوار ، ج ۸۴ ، ص ۱۷۹ .

تعداد بازدید : 10360
صفحه از 388
پرینت  ارسال به