در دل بيابانْ تنهاست و همچنين در تنهايى هاى خود ، اهل تضرّع نسبت به خداوند است . ^۱ خلوت با خداوند ، نشانه عشق است . لذا خداوند به موسى بن عمران عليه السلاممى فرمايد :
اى پسر عمران ! دروغ مى گويد كسى كه مى پندارد مرا دوست دارد ، ولى هنگام شب مى خوابد و با من نيست . آيا هر حبيبى خلوت كردن با دوست خود را دوست نمى دارد ؟! ^۲
در «حديث معراج» ، خداوند متعال ، حلاوت خلوت با خود را وصف ناشدنى دانسته ^۳ و شايد به همين جهت بوده كه رسول خدا ، خلوت كردن را دوست مى داشته است . ^۴ امير مؤمنان نيز اهل خلوت بوده و براى اين كار به منطقه «غَرىّ» مى رفته است . ^۵
بنا بر اين ، اگر خلوت را نقطه آسيب پذير مى دانيم ، نه براى همه افراد است و نه براى هر نوع خلوتى . خلوتى كه از خدا و همراه با گناه باشد ، آسيب زاست و خلوتى كه با خدا باشد ، مايه رشد و تعالى است .

حضرت به وى فرمود : پنج كار را انجام بده و سپس هر چه مى خواهى ، گناه كن . سومين نكته اى كه حضرت فرمود ، اين بود :

۰.اُطلُب مَوضِعا لا يَراكَ اللّهُ واذنِب ما شِئتَ . ^۱

۰.مكانى را بياب كه خدا تو را نبيند ، سپس هر چه مى خواهى گناه كن .

خلوت با خدا

گفتيم كه خلوت مى تواند مفسده انگيز باشد ولذا از آن نهى شده است . اين ، سخن درستى است ؛ ولى درباره همه خلوت ها صدق نمى كند و عموميت ندارد . مرتبه انسان ها با هم متفاوت است . برخى در خلوت به گناه نزديك مى شوند و برخى به خدا . كسانى كه به گناه نزديك مى شوند ، بهتر است از خلوت بپرهيزند و كسانى كه به خدا نزديك مى شوند ، بهتر است خلوت گزينند . خلوت بر دو قِسم است : خلوت با گناه و خلوت با خدا ، و به تعبير ديگر : خلوت از خدا و خلوت با خدا . خلوتى كه با گناه بوده ، از خدا به دور باشد ، زمينه ساز فساد و انحراف است و خلوتى كه با خدا باشد ، زمينه ساز اطاعت و بندگى است . در همين زمينه ، رسول خدا مى فرمايد :

۰.الدُّنيا ساعَةٌ فَاجعَلها طاعَةً ، وبابُ ذلِكَ كُلِّهِ مُلازَمَةُ الخَلوَةِ بِمُداوَمَةِ الفِكرَةِ . ^۲

۰.دنيا ، ساعتى است . آن را در طاعت قرار ده و دَرِ همه اينها ملازمت خلوت با مداومت تفكّر است .

و به همين جهت است كه امام على عليه السلام ملازمت با خلوت را سيره صالحان مى داند . ^۳ قرآن كريم نيز برخى انبيا را با واژه «أوّاه» ستوده است . ^۴ امام باقر عليه السلامدر تفسير اين واژه فرموده است كه « أوّاه » ، يعنى كسى كه در نمازش و هنگامى كه