31
تاريخ حديث شيعه (2)

«ابوعلی سینا» وزیر شمس‌الدوله و شاپور بن اردشیر ـ مؤسس کتابخانه هشتاد هزار جلدی بغداد ـ وزیر بهاء‌الدوله شدند.
نزدیک شدن مردان سیاست و علم به یکدیگر و حضور دانشمندان و دانش‌دوستان در ارکان قدرت و پیرو آن ارج‌گذاری به دانشوران و فرهیختگان، بالندگی علمی و رواج روحیه دانش‌جویی و دانش‌آموزی را در بین توده مردم در پی داشت. در چنین دورانی اهل دانش در تمامی شاخه‌ها از احترام و حمایت حکومت بهره‌مند بودند و با پدید آمدن فضای علم‌دوستی و دانش‌جویی در جامعه، زمینه شکوفایی و رونق علمی فراهم گردید تا آنجا که به شکل یک نهضت درآمد؛ چیزی که امروزه و در دوران معاصر با عنوان رنسانس اسلامی از آن یاد می‌شود.
در چنین دورانی، شاهد بزرگداشت محدث بزرگ، شیخ صدوق از سوی وزیری دانشور، یعنی صاحب بن عباد هستیم.۱ شیخ صدوق نیز کتاب عیون الاخبار خود را برای اهداء به او می‌نویسد تا زینت‌بخش کتابخانه بزرگ، عمومی و مشهورش گردد.۲ در بغداد عضد‌الدوله، امیر بویه‌ای، شیخ مفید را ارج می‌نهد و با حضور بر بالین او و عیادتش، به وقت بیماری شیخ۳ و کمکهای مالی به او نمونه دیگری از بزرگداشت عالمان شیعی را به نمایش می‌گذارد.۴ گفته‌اند عضد الدوله گاه به ایشان می‌گفت: «از هرکه خواهی شفاعت کن تا ما آن را پذیرا باشیم».۵
فضای آزاد پدیدآمده در زمینه فرهنگ و مذهب، ترویج بیشتر معارف و فرهنگ شیعی را در پی داشت، چراکه شیعیان فرصت یافتند در مجامع رسمی باورهای خود را ابراز نمایند، در جلسات مناظره و گفتگو شرکت کنند و با پاسخ‌گویی به پرسشها و شبهات، منطق نیرومند، استحکام اندیشه و حقانیت باورهای خود را هویدا کنند.

1.. آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، ص ۱۰۵.

2.. عیون اخبار الرضا، ص ۳، مقدمۀ نویسنده.

3.. ابن‌حجر عسقلانی، لسان المیزان، ج ۵، ص ۳۶۸، بیروت، نشر مؤسسة الأَعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ ﻫ.

4.. روضات الجنات، ج ۶، ص ۱۵۹.

5.. سیر اعلام النبلاء، ج ۱۷، ص ۲۲۴.


تاريخ حديث شيعه (2)
30

آل بویه ترویج فرهنگ و شعائر شیعه را در دستور کار خود داشتند، اما برخی ملاحظات ایشان را از رسمی کردن مذهب تشیع باز داشت.۱ صدور فرمانها، اجازه‌ها و کارهای ذیل در راستای همین هدف و برنامه ایشان بود:
صدور فرمان عزاداری علنی برای امام حسین در روز عاشورا (۳۵۲ ﻫ)؛۲
صدور فرمان شادمانی عمومی روز عید غدیر برای به امامت رسیدن امام علی (۳۵۲ ﻫ)؛۳
صدور فرمان نوشتن کتیبه‌هایی با مضامین شعائر شیعی بر مساجد بغداد (۳۵۲ ﻫ)؛۴
اجازه دادن به شیعیان برای گفتن ‌‌‌عبارت «حی علی خیر العمل» و «أشهد أنّ علیاً ولی الله» در اذان؛۵
بازسازی حرمهای امامان شیعه.۶
گرایش به تشیع و علاقه‌مندی به ترویج شعائر آن در کنار روحیه دانش‌دوستی و فرهیخته‌پروری، حاكمان آل‌بويه را به گزینش وزیرانی رهنمون ساخت که از لحاظ مذهبی، شیعی یا متمایل به اهل‌بیت و از لحاظ علمی، دانش‌آموخته علوم رایج روزگار خویش باشند. از این‌رو دانشوری چون محمد بن عمید یگانه عصر خویش در فلسفه، نجوم و ادبیات از سوی رکن‌الدوله (حاکم ری) به وزرات برگزیده شد۷ و شاگرد او صاحب ‌بن ‌عباد دانش‌اندوخته حدیث، کلام و ادب، وزیر مؤید‌الدوله۸ و

1.. شواهدی بر گرایش آل‌حمدان به ویژه سیف‌الدوله به تشیع وجود دارد که یکی از آنها کتیبۀ موجود بر سردر مشهد الحسین در حلب است. برای آگاهی بیشتر به مقدمۀ کتاب غنیة النزوع ابن‌زهره حلبی، نشر مؤسسۀ امام صادق علیه السلام مراجعه کنید. نسخه‌ای از این کتاب در نرم‌افزار معجم فقهی نیز موجود است. همچنین برای آگاهی بیشتر از تاریخ این دولت به کتاب دولت حمدانیان، تأليف فیصل سامر و ترجمۀ علی‌رضا ذکاوتی از انتشارات نشر حوزه و دانشگاه قم مراجعه کنید.

2.. البدایة و النهایه، ج ۱۱، ص ۲۷۶؛ المنتظم، ج ۱۴، ص ۱۵۰ به بعد.

3.. همان.

4.. نشوار المحاضره، ج ۲، ص ۱۳۳.

5.. آل‌بویه نخستین سلسلۀ قدرتمند شیعه، ص ۴۸۱.

6.. تتمة المنتهی، ص ۳۱۲.

7.. ریاض العلماء، ج ۱، ص ۸۴.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه (2)
    سایر پدیدآورندگان :
    سيّد محمّدکاظم طباطبايي
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6863
صفحه از 304
پرینت  ارسال به