247
تاريخ حديث شيعه (2)

پس از شکست اخباریان در کربلا، شخصیت علمی وحید بهبهانی و شاگردان او باورهای علمی و عمومی جامعه شیعی را تحت تأثیر قرار داد.
شاگردان وحید بهبهانی به ویژه علامه بحر العلوم و پس از او صاحب جواهر و در نهایت شیخ انصاری، تفکر اجتهادی و فقیهانه را گسترش دادند و آن را منضبط نمودند.
بنیان علم اصول، به شیوه جدید، به دست شیخ مرتضی انصاری بود. مباحث تدوین‌شده به دست ایشان، به طور خاص به مبانی اخباریان نظر دارد. حجیت ظواهر کتاب، حجیت قطع حاصل از مقدمات عقلی و تقدم آن بر ادله ظنّی نقلی، اصول عملیّه، به ویژه اصل برائت، اجتهاد و تقلید، مباحث ظن و ... در کتابهای شیخ انصاری به حد کمال رسیده است. از ایشان نقل شده است: «اگر امین اَسترآبادی زنده بود، این علم اصول را می‌پذیرفت».
تفکر اخباريگری، که در زمان وحید بهبهانی پایان‌یافته تلقی می‌شد، در سالهای بعد به گونه‌ای پراکنده در برخی نقاط، به ویژه خوزستان، به حیات خویش ادامه داد.
در دوران کنونی، این شیوه، مدافعی ندارد. هرچند که برخی از مبانی اخباریان در لایه‌های ناپیدای تفکر برخی از دانشمندان دینی وجود دارد.


تاريخ حديث شيعه (2)
246

مرحوم وحید، زاده و تحصیل‌کرده اصفهان بود که به علت شیوع تفکر اخباريگری در آن دیار به بهبهان هجرت کرد.۱ او در بهبهان تفکر اجتهادی را در مقابل تفکر اخباری، ترویج داد و پس از مدتی به کربلا مهاجرت کرد. کربلا در آن زمان محل استقرار شیخ یوسف بحرانی، فقیه معتدل اخباری، بود. مردم کربلا و نجف به اخباریان تمایل داشتند. آنها به قدری بر اخباریگری پای‌بند بودند که اگر یک نفر از آنان می‌خواست کتابی از کتب مجتهدان را به دست بگیرد، برای اینکه دستش نجس نشود، آن را در دستمالی می‌پیچید و به دست می‌گرفت.۲
حضور مرحوم وحید در کربلا موجب رونق یافتن حوزه اجتهادی در این شهر شد و برخی از شاگردان مرحوم بحرانی، همانند علامه بحر العلوم و سید محمدمهدی شهرستانی نیز مجذوب اندیشه‌های مرحوم وحید شدند. وحید بهبهانی در تمامی نوشته‌های خود به نقد تفکر اخباری می‌پرداخته و در مباحثه و جدل نیز بر اخباریان پیروز می‌شد.۳ به نظر می‌رسد مباحثات فراوانی بین ایشان و مرحوم بحرانی وجود داشته است.۴
وحید بهبهانی، شاگردان خویش را از شرکت در درس و حتی نماز جماعت مرحوم شیخ یوسف بحرانی منع می‌کرد. چنانچه در کتاب تنقیح المَقال آمده است:
مرحوم وحید بهبهانی حکم کرد که نماز خواندن به امامت شیخ یوسف بحرانی باطل است، ولی صاحب حدائق حکم نمود که نماز گزاردن پشت سر وحید بهبهانی صحیح است. زمانی که حکم وحید بهبهانی را برای او گفتند، در جواب گفت: «تکلیف شرعی وی همان است که می‌گوید و تکلیف شرعی من نیز همین است که می‌گویم»۵.
حکم مرحوم وحید بهبهانی و پذیرش آن از ناحیه صاحب حدائق نشانه پاک‌طینتی و خلوص هر دو فرد است. مرحوم بحرانی وصیت کرد که پس از مرگش، وحید بهبهانی بر او نماز گزارد.

1.. وحید بهبهانی، ص ۱۵۹.

2.. مفاخر اسلام، ج ۹، ص ۱۶۳، به نقل از منتهی المقال، ج ۶، ص ۱۷۸.

3.. همان، ص ۱۶۶.

4.. همان، ص ۱۶۷.

5.. تنقیح المقال، ج ۲، ص ۸۵.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه (2)
    سایر پدیدآورندگان :
    سيّد محمّدکاظم طباطبايي
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6860
صفحه از 304
پرینت  ارسال به