147
تاريخ حديث شيعه (2)

مجموعه نگاشته‌های او نزدیک به شصت عنوان است۱ که بسیاری از آنها در دسترس بوده و ماندگار شده‌اند. نقل حکایت و اشاره به حوادث تاریخی در نوشته‌های او فراوان به چشم می‌آید.
او بر خلاف برادر خویش، سخت‌گیری سندی در احادیث و ادعیه را به کناری نهاده و با این امور با تساهل رو به رو می‌شود.
کتابخانه غنی و پرشمار او، مجموعه‌ای از نفیس‌ترین کتابهای حدیث و دعا بوده است. اِتان گِلْبِرگ، مستشرق یهودی، تحقیقی ویژه درباره وی انجام داده و با نام کتابخانه سید بن طاووس منتشر کرده است.۲ از مشهورترین کتابهای ماندگار او، به این گروه می‌توان اشاره کرد:

۱. إِقبالُ الأعمال یا الإقبال لصالحِ الأعمال

مهم‌ترین و مفصل‌ترین کتاب در زمینه دعانگاری است. این کتاب مجموعه اعمال و ادعیه یازده ماه سال است. اعمال ماه رمضان در قسمتی مجزا با نام المِضْمار آمده و بدان ملحق شده است.۳ برخی از بزرگان، کتاب إقبال الأعمال را دربردارنده عالی‌ترین مراتب عرفان شیعی دانسته‌اند.۴
سید بن طاووس ضمن نقل ادعیه و آداب، نکات فراوانی از جانب خود در تحلیل آن متون و تجلیل از آن بیان می‌کند.
سید بن طاووس، کتاب إقبال الأعمال را همراه با هفت کتاب دعایی دیگر خویش متمّم و مکمّل مِصباح المُتُهَجِّد شیخ طوسی معرفی کرده است.۵

۲. مصباح الزائر

مجموعه زیاراتی مناسب با قبور پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت در این کتاب جمع‌آوری شده است. برخی از زیارتها مأثـور بوده و از جانب امامان علیهم السلام صادر شده است. بـرخـی

1.. ر.ک: كتابخانۀ سید ابن طاووس، ص ۱۱۱ ـ ۵۰.

2.. این کتاب در سال ۱۳۷۲ به فارسی ترجمه و منتشر شده است. تلاش و کوشش مؤلف برای نزدیک شدن به کتابخانۀ سید بن طاووس و ظرافتهای زندگی و نگارشی او، جالب است.

3.. این کتاب در جلد اول از چاپ سه جلدی اقبال الاعمال آمده است ( اقبال الأعمال ج۱ ص ۲۳ به بعد).

4.. ر.ک: نور علی نور، ص ۱۱.

5.. اقبال الأعمال، ج ۱، ص ۱۸ ـ ۱۷.


تاريخ حديث شيعه (2)
146

به این دو جدّ خویش اشاره کرده و به آن می‌بالد.
سید بن طاووس دوران عمر خود را در حِلّه، بغداد، نجف، کربلا، کاظمَین و سامرا گذراند. او نزد خلیفه عباسی، سرشناس و مورد اعتماد بود و با مُستَنْصِر، روابط خوبی داشت.
با وجود این، اصرارهای خلیفه عباسی برای پذیرفتن مقامی از جانب او، حتی نقابت سادات و ...، سودی نبخشید و هیچ منصبی را نپذیرفت. او پس از هجوم مغول به رهبری هلاکو، در جلوگیری از گسترش خونریزی تلاش کرد. ارتباط او با خواجه نصیر طوسی نیز این موقعیت را برای او فراهم کرد که در تلاش خود موفق باشد. نظریه مشهور او در پاسخ هلاکو نشان از تیزبینی وی دارد. هلاکو خان مغول، از عالمان مسلمان پرسید: پادشاه عادل کافر برتر است یا فرمانروای مسلمان ستمگر؟
سید بن طاووس در جواب نوشت: پادشاه عادل کافر برتر است. بقیه عالمان نیز این مطلب را تأیید کردند. جواب سید بن طاووس برگرفته از حدیث نبوی است که فرمود: «المُلْکُ یَبقِي مَعَ الکُفرِ ولا یَبقِي مَعَ الظُّلمِ.» او در این زمان و به اصرار خواجه نصیرالدین طوسی، منصب نِقابت علویان را پذیرفت.
گذشته از شخصیت اجتماعی سید بن طاووس، مقام علمی او نیز بسیار والا و ارزنده بود. اساتید و شاگردان سید فراوان بوده‌اند. علامه حِلّی، پدر علامه حِلّی و برادرزاده سید بن طاووس از مشهورترین شاگردان او هستند.
زهد، تقوا و قداست سید بن طاووس از زمان حیات او شهره است. او را صاحب کرامات شمرده‌اند که با امام مهدی علیه السلام نیز ارتباط داشته است. شیفتگی وی به امام مهدی علیه السلام در نوشته‌های گوناگون او مشهود است.
سید بن طاووس در سال ۶۶۴ هجری در بغداد از دنیا رفت و در نجف اشرف مدفون گشت.۱

آثار

شهرت ابن‌طاووس به نگاشته‌های فراوان او در حدیث، تاریخ و اخلاق است. ابن‌طاووس نماد ادعیه‌نگاری در میان مؤلفان شیعی است.

1.. زندگی مفصل او در ابتدای كتاب كتابخانۀ سید بن طاووس و مقدمۀ برخی از كتابهای او آمده است.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه (2)
    سایر پدیدآورندگان :
    سيّد محمّدکاظم طباطبايي
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6836
صفحه از 304
پرینت  ارسال به