133
تاريخ حديث شيعه (2)

کتاب دیگر او شرح الاخبار است که به فضایل امامان تا امام صادق علیه السلام پرداخته است. تأمل در این دو کتاب و چگونگی نگاه قاضی نعمان به موضوع مهدویت، این نکته را به اثبات می‌رساند که او شیعه دوازده امامی نیست؛ چرا که حاکم فاطمی را به عنوان امام مهدی و امام عصر مطرح می‌کند۱ که به هیچ وجه با عقاید شیعی تناسب ندارد. مباحث انتهایی کتاب که درباره مهدویت است، همه بر خلفای فاطمی تطبیق شده است.
وی اگر چه شیعه دوازده امامی نیست، ولی از مصادر حدیثی شیعیان بسیار استفاده کرده و باعث انتقال ميراث حديثى پیشینیان به ما شده است.

1.. شرح الأخبار، ص ۸۸ ـ ۵۸.


تاريخ حديث شيعه (2)
132

احمد بن محمد جُرجانی،۱ محمد بن احمد صابونی،۲ عُبیدالله فضل۳ و محمد بن محمد بن اَشعث۴ از این جمله‌اند.
محمد بن محمد بن اشعث متولد کوفه است که به مصر مهاجرت کرد. کتابی با نام اشعثیات و یا جعفریات به او منسوب است که مجموعه روایاتی از پیامبر صلی الله علیه و آله است که امام صادق علیه السلام آنها را از طریق پدران پاک نهاد خود روایت کرده است. مرحوم فضل‌الله راوندی خلاصه‌ای از آن با نام النوادر تهیه کرده است.۵
قرن چهارم و پنجم، دوران قدرت یافتن فاطمیان در مصر بود. اگرچه آنان تفکر اسماعیلی داشتند، ولی تکیه‌گاه احکام حقوقی و آداب اجتماعی آنان برگرفته از تفکر شیعی بود. تشکیل مدرسه علمی عظیم الازهر در مصر، موجب رواج آموزش آموزه‌های معرفتی اهل بیت علیهم السلام در آنجا گردید.
قاضی نُعمان مغربی، عالم مشهور این دوره (م ۳۶۳ ق) است. او دو کتاب مشهور خود، دعائم الاسلام و شرح الأخبار، را از مجموعه روایات شیعه فراهم آورده است.
پیشینیان در مذهب قاضی نعمان اختلاف کرده‌اند. عده‌ای او را سنی‌مذهب دانسته‌اند و برخی همانند علامه مجلسی۶ و محدث نوری۷ بر امامى بودن او تأکید کرده و گفته‌اند که وی به تقیه عمل می‌کرده است؛ علامه مجلسی می‌گوید: «اکثر روایات او در مصادر شیعی موجود است و این دلیل بر تشیع او است.»۸
کتاب دعائم، فقه حکومتی اسماعیلیه مصر را تدوین کرده و با استناد به روایات اهل بیت علیهم السلام آن را اثبات کرده است. تمامی روایات كتاب، مرسل و مطابق با نظر مؤلف آن صحیح شمرده مى‌شود.

1.. رجال نجاشی، ص ۸۶.

2.. همان، ص ۱۲۶.

3.. همان، ص ۲۳۲.

4.. همان، ص ۳۷۹.

5.. ر.ک: نوادر راوندی، مقدمه.

6.. بحار الأنوار، ج ۱، ص ۳۶.

7.. خاتمۀ مستدرک، ج ۱، ص ۴۰ به بعد.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه (2)
    سایر پدیدآورندگان :
    سيّد محمّدکاظم طباطبايي
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6961
صفحه از 304
پرینت  ارسال به