127
تاريخ حديث شيعه (2)

شیخ طوسی بیش از چهل نفر دیگر از محدثان این دیار را نام برده است.۱ بسیاری از عالمان این منطقه با عنوان شاگردان و یا غِلمان۲ عیاشی توصيف شده‌اند.

۲. نیشابور

نيشابور در سده‌هاى اوليه تاريخ اسلام، یکی از حوزه‌های حدیثی مشهور سنیّان بود. مسلم نیشابوری، صاحب کتاب صحیح مسلم، و حاکم نیشابوری، مؤلف كتاب المستدرك على الصحيحَين، از مشهورترین محدثان آن دیار هستند. عبور امام رضا علیه السلام از نیشابور و درخواست عالمان آن دیار برای شنیدن روایت از ايشان، بیانگر کم بودن تعصب در میان محدثان سنی آن دیار است.
محدثان شیعی نیز در نیشابور حوزه درسی داشتند. محدثانی همچون: حَمدان بن سلیمان نیشابوری،۳ علی بن محمد بن قُتَیبه،۴ ابامحمد علوی،۵ یحیی بن محمد،۶ شاگرد فضل بن شاذان و استاد ابوعمرو کشی، و مهم‌تر از همه، فضل بن شاذان از این دیار برخاسته‌اند. خاندان فضل بن شاذان، همچون پدر و فرزندانش، خانواده‌اى مشهور و معتبر از محدثان بوده‌اند. مقبره فضل بن شاذان در نیشابور است.
شیعیان نیشابور آنقدر زیاد بودند که ابراهیم بن عَبدُه از زمان امام هادی علیه السلام به عنوان وکیلی خاص برای آن دیار منصوب شد؛ وی از اصحاب امام هادی علیه السلام بود که زمان امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و غیبت صغری را نیز درک کرده است.۷

فَتّال نیشابوریَو روضة الواعظین

ابوعلی محمد بن حسن فتال نیشابوری از محدثان این دیار در قرن پنجم است. وی در نیشابور و بغداد تحصیل کرد. اساتید بغدادی او شیخ طوسی و سید مرتضی

1.. ر.ک: رجال طوسی، ص ۴۰۵ به بعد.

2.. غِلمان در لغت جمع غلام به معناى فرزند است و در اينجا مراد شاگردان است.

3.. رجال نجاشی، ص ۱۳۸.

4.. همان، ص ۲۵۹.

5.. همان، ص ۴۲۲.

6.. همان، ص ۴۴۳.

7.. ر.ک: اختيار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۸۴۸ ـ ۸۴۶؛ رجال طوسی، ص ۳۹۷ و ۳۸۴.


تاريخ حديث شيعه (2)
126

دینارٍ و کانتْ دارُه کالْمسجدِ بَینَ ناسِخٍ أو مُقابِلٍ أو قارِئٍ أو مُعَلِّقٍ مَملوءَةً مِن الناس۱.
ابونضر [محمد بن مسعود، معروف به عياشى] تمام ارث پدرش را، كه سيصد هزار دينار بود، در راه علم و حديث صرف كرد. در خانه‌اش یا ناسخان بودند و یا مقابله‌گران، قاريان و حاشيه‌نگاران، و همچون مسجد، آكنده از مردمان بود.
ابوعمرو کشّی۲ عالم دیگر این دیار حدود ده تن از عالمان این حوزه را شاگردی کرده است که نام آنان در کتاب رجال او ذکر شده است.
از عالمان دیگر این دیار می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
۱. حسین بن اَشکِیب مَروَزی، که در سمرقند و کَش ساکن بوده است؛۳
۲. جعفر بن احمد بن ایوب، استاد عیاشی؛۴
۳. محمد بن مسعود بن مَزید کشی؛۵
۴. محمد بن ابراهیم وَرّاق سمرقندی؛۶
۵. حیدر بن محمد بن نعیم سمرقندی؛۷
۶. جعفر بن محمد بن مسعود عیاشی۸ ؛ که راوی تمام کتب پدرش بوده است.

1.. همان، ص ۳۵۱.

2.. محمد بن عمرو کشی از محدثان مشهور سمرقند است که شاگرد عیاشی و استاد تَلِّعُکْبَری بوده است. نجاشی دربارۀ وی نوشته است: کان ثِقةً عَیناً و رَوَی عَن الضُّعفاءِ کثیراً و صَحِبَ العیاشيَّ و أخَذَ عَنه. مردى معتبر و متشخص (عَين) است. وى از روات ضعيف بسيار نقل كرده، شاگرد عياشى بوده و از وى كسب علم كرده است. وی حدوداً هم‌طبقۀ ثقة الاسلام کلینی با اندکی تأخر است. کتاب رجال او آنقدر شهرت داشته که شیخ طوسی منتخبی از آن را با نام اختیار معرفة الرجال ارائه کرده که در دسترس است. مهم‌ترین امتیاز این کتاب، نقل مسند روایات و اخبار مربوط به راویان آن است. این شیوه در کتابهای دیگر رجالی رعایت نمی‌شود.

3.. رجال نجاشی، ص ۴۴.

4.. همان، ص ۱۲۱.

5.. رجال کشی، ص ۵۵۱ و ... .

6.. همان، ص ۸۱۷ و ... .

7.. فهرست شیخ طوسی، ص ۱۲۰.

8.. همان، ص ۲۱۵ به بعد.

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه (2)
    سایر پدیدآورندگان :
    سيّد محمّدکاظم طباطبايي
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 6847
صفحه از 304
پرینت  ارسال به