مرورى بر «سنن النبى صلى الله عليه و آله »

اين كتاب ـ كه از نگاشته هاى روزگار جوانى علامه طباطبايى است ـ ، اوّلين بار در سال ۱۳۵۴ش ، چاپ شد و سال هاى بعد ، چندين بار تجديد چاپ گرديد و دست كم ، سه ترجمه فارسى از آن ، به همّت آقايان محمّد هادى فقهى ، حسين استادوَلى و لطيف راشدى ، تاكنون به انجام رسيده است.
محتواى كتاب ، شامل بخشى از رواياتى است كه محدّثان در كتاب هاى خود از آداب و سنن پيامبر اسلام نقل كرده اند و از آن جا كه به نظر علّامه ، هيچ مكروه و مباحى از آن جهت كه مكروه و مباح است ، از پيامبر صلى الله عليه و آله سر نمى زند، مؤلف ، از آنها سخن به ميان نياورده است.
اسانيد روايات هم به جهت اختصار حذف شده است ؛ امّا روايات «مسند» از «مرسل» ، تميز داده شده است. روايات مربوط به شمايل پيامبر صلى الله عليه و آله نيز ذكر شده است. اصل اين كتاب در ۲۱ باب و شامل ۴۱۱ روايت است ؛ امّا در ترجمه هاى فارسى ، برخى مترجمان ، ملحقاتى بر آن افزوده و كلّ روايات كتاب را به بيش از نُهصد عدد رسانده اند. مصادر روايات ، از كتب شيعه اند ، بجز إحياء العلوم غزالى و الدرّ المنثور سيوطى .

۳. سنن النبى صلى الله عليه و آله

تأليف علّامه سيّد محمّد حسين طباطبايى. ^۱

نگاهى به زندگى علّامه طباطبايى

مرحوم آيه اللّه علّامه سيّد محمّدحسين طباطبايى ، در سال ۱۳۲۱ق ، برابر با ۱۲۸۱ ش ، در تبريز به دنيا آمد. جدّش سراج الدين عبدالوهّاب حسنى حسينى ، متولّد سمرقند و ساكن تبريز بود . پدر و نياكان او تا چهارده نسل ، همگى از دانشمندان و چهره هاى نامدار بودند. وى در پنج سالگى ، مادر و در نُه سالگى ، پدرش را از دست داد و تحت سرپرستى زن و مردِ خادم خانوادگى شان قرار گرفت. ^۲
او آموختن قرآن و مقدّمات ادبيات را به همراه برادر كوچك ترش به انجام رساند و در سال ۱۲۹۷ ش ، وارد مدرسه طالبيه تبريز شد و تا سال ۱۳۰۴ ش ، به فراگيرى كتاب هاى مختلف ، از جمله : صمديّه ، سيوطى ، مغنى ، شرح لمعه ، مكاسب ، معالم ، قوانين ، رسائل ، كفايه ، شرح اشارات و ... پرداخت . ^۳
وى در سال ۱۳۰۴ش ، عازم نجف شد و در محضر درس آية اللّه محمّد حسين غروى اصفهانى حضور يافت و يك دوره درس خارج اصول و چهار سال خارج فقه را نزد ايشان تلمّذ نمود . همچنين ، يك دوره درس خارج اصول ميرزاى نايينى و هشت سال خارج فقه ايشان را درك كرد. درس فلسفه را نيز نزد حكيم سيّد حسن بادكوبى فرا گرفت و به امر استاد ، در درس رياضى سيّد ابوالقاسم خوانسارى نيز حاضر شد و يك دوره حساب احتمالى و يك دوره هندسه مسطّحه و فضايى و جبر استدلالى را فرا گرفت . ^۴
علامه طباطبايى ، در سال ۱۳۱۴ش ، پس از يازده سال ، به وطن بازگشت و مدّت ده سال به آبادانى و رونق منطقه سكونت خود (روستاى شادآباد) پرداخت . در اين مدّت ، بعضى از رساله هاى علمى خود را نيز تأليف كرد و سرانجام در سال ۱۳۲۵ش ، به دليل ناامنى منطقه آذربايجان ، عازم قم شد . پس از استقرار در قم ، ابتدا به تدريس تفسير قرآن در روزهاى تعطيل پرداخت ^۵ و كم كم ، دروس ديگر ، از جمله شرح الأسفار الأربعة و... را به راه انداخت . حاصل تلاش ايشان در شهر قم ، دو اثر برجسته ، يعنى تفسير الميزان و اصول فلسفه و روش رئاليسم و تربيت شاگردان برجسته اى چون شهيد مطهّرى ، استاد محمّد تقى جعفرى و شهيد سيّد محمّد حسينى بهشتى است . علّامه ، پس از عمرى تلاش در راه تدريس و تأليف، عاقبت در ۲۴ آبان ۱۳۶۰ در ۷۹ سالگى دار فانى را وداع گفت .