89
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

است ، در آن آورده است . ۱
۲ . نويسنده ، برخى از خطبه هاى حضرت امير عليه السلام را به گونه اى در هم مُندَمج كرده كه گويى خطبه واحدى است . ۲ نيز در نقل برخى متون روايى از كتاب هاى ثواب الأعمال والمؤمن ، دو يا چند حديث را تلفيق كرده كه به صورت حديث واحد از راوى واحدى در آمده و موجب اختلاط اسانيد و روايات شده است . ۳ در تحقيق كتاب ، به موارد ياد شده در مواضع خود ، تذكّر داده شده است . نويسنده در صفحه ۳۴۶ كتاب مى گويد كه چهل حديث از كتاب الخصال را با حذف اسانيد ، ذكر مى كند . محقّقان كتاب ، در پاورقى توضيح داده اند كه همه اين احاديث ، از الخصال نبوده و از ديگر آثار شيخ صدوق نيز نقل شده و افزون بر چهل حديث است . ۴
۳ . متونى طولانى ، در مواردى عيناً و در مواردى با اندكى اختلاف ، از تنبيه الخواطر شيخ ورّام (م ۶۰۵ ق) ۵ و نيز چند فصل كامل از كتاب كنزالفوائد كراجكى (م ۴۴۹ ق) نقل شده است . ۶
۴ . برخى از احاديث طولانى ، مانند : وصيّت پيامبر به ابوذر (ص ۱۸۹ ـ ۲۰۳) ، گفتگوى خداى تعالى با حضرت موسى عليه السلام (ص ۲۱۸ ـ ۲۲۲) ، موعظه اى بلند از امام سجّاد عليه السلام (ص ۲۲۳ ـ ۲۲۶) و موعظه خداوند به حضرت عيسى عليه السلام (ص ۲۲۷ ـ ۲۳۳) در اين كتاب آمده است .
۵ . نويسنده ، گاه مطالب و مواعظى از غير معصومان نقل كرده است كه از جمله

1.ر.ك: أعلام الدين، ص ۳۳۱.

2.ر.ك: همان، ص ۶۳ و ۶۵ .

3.ر.ك: همان، ص ۳۵۶ به بعد. نيز ص ۴۳۲.

4.ر.ك: همان، ص ۳۹۷.

5.ر.ك: همان، ص ۲۴۰ ـ ۲۴۴ و ص ۲۵۳. در مقدّمه تحقيق، به جاى صفحه ۲۴۴، ۳۴۴ ذكر شده كه نادرست است.

6.ر.ك: همان، ص ۱۵۷ ـ ۱۸۶.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
88

محمّد بن سيّد صادق اعرجى به خطّ شيخ حمزة بن شيخ محمّد حلّى اشاره كرد كه كتابت آن به سال ۱۰۸۵ ق ، به پايان رسيده است . ۱
نسخه ديگر ، نسخه كتاب خانه آستان قدس رضوى ، به شماره ۳۸ است كه احتمالاً در زمان حيات مؤلّف ، نگارش شده است . ۲ چاپ تحقيقى كتاب ، بر اساس همين نسخه ، توسّط مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ، انجام يافته است . ۳ موضوع اين كتاب نيز مانند إرشاد القلوب ، نصايح و مواعظ و وصاياى اعتقادى و اخلاقى است .
عناوين برخى از فصول اين كتاب عبارت اند از :
دليل بر حدوث انسان و اثبات مُحدِث او (ص ۳۵) ، خطبه حضرت امير عليه السلام در توحيد (ص ۵۹) ، كلام امام رضا عليه السلام در توحيد (ص ۶۹) خطبه بدون الف امام على عليه السلام در توحيد (ص ۷۳) ، صفت مؤمن (ص ۱۱۸) ، صفت شيعه (ص ۱۳۳ و ۱۳۷) ، در ذكر غنا و فقر (ص ۱۵۹) ، در ذمّ دنيا (ص ۱۷۳) ، حديث سلسلة الذهب (ص ۲۱۴) ، حديث اسماء حسنى (ص ۳۴۹) ، فضائل قرائت سور قرآن (۳۸۸ ـ ۳۶۹) ، ثواب برخى اذكار شريف (ص ۳۹۴) ، ثواب عيادت بيمار (ص ۳۳۹) و عقوبت شاهد زور (ص ۴۰۲) .
برخى از ويژگى هاى كتاب أعلام الدين از اين قرار است : ۴
۱ . نويسنده ، كتاب البرهان على ثبوت الإيمان را ـ كه كتابى كلامى از شيخ تقى الدين ابى صلاح حلبى ، شاگرد سيّد مرتضى است ـ در كتاب خود ، درج كرده است . ۵
نيز اربعين ودعانى را كه شامل چهل حديث از پيامبر اكرم ، به روايت ابن ودعان موصلى

1.الذريعة، ج ۲۶، ص ۹۷ (ش ۴۵۷).

2.ر.ك : أعلام الدين، ص ۲۹ (مقدّمه تحقيق).

3.ر.ك : همان جا.

4.در شناسايى برخى از ويژگى ها از مقدّمه تحقيق كتاب، استفاده شده است.

5.ر.ك: أعلام الدين ، ص ۴۴؛ الذريعة، ج ۲۶، ص ۹۷ (ش ۴۵۷).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5362
صفحه از 461
پرینت  ارسال به