425
تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري

وى ، علاوه بر آن از شروح ديگرى مانند: شرح مقدّس اردبيلى بر تهذيب الأحكام ، شرح شيخ بهايى ، شرح شيخ محمّد ، نوه شهيد ثانى و دانشمندان ديگر نقل مى كند.
سيّد نعمة اللّه جزائرى (م ۱۱۱۲ ق) ، از ديگر فعّالان در حوزه حديث ، شرح هاى متعدّدى از خود بر جاى گذاشته كه عبارت اند از :
كشف الأسرار فى شرح الاستبصار ۱ شرح مفصّلى است از وى در سه جلد بر الاستبصار شيخ طوسى كه در آغاز كتاب «عِقد»ى داراى ده «جوهر» در فوايد حديث دارد . اين اثر به سال ۱۰۸۸ق ، به پايان رسيده است .
وى ، شرح مفصّلى در دوازده جلد به نام مقصود الأنام بر كتاب تهذيب الأحكام نگاشته بود . پس از مدّتى آن را مختصر نمود و با اختلافاتى غاية المرام فى شرح تهذيب الأحكام را در هشت جلد به سال ۱۰۹۱ ق ، به پايان رساند. ۲
كنز الطالب و وسيلة الراغب . ۳ ديگر اثر جزائرى ، مختصرى از غاية المرام است و با عناوين «قوله ـ قوله» و مقدّمه اى درباره معناى حديث و بعضى از علوم آن آورده است. اين اثر هم در سال ۱۰۹۱ ق ، به پايان رسيده است.
نور البراهين فى بيان أخبار السادة الطاهرين ، ۴ شرح مزجى مختصرى است بر كتاب التوحيد شيخ صدوق . اين شرح ، مشتمل بر بحث هاى مختصر ادبى و كلامى بوده ، در سال ۱۰۹۹ ق ، به پايان رسيده است.
آخرين فعّاليت جزائرى در حوزه شرح نويسى ، لوامع الأنوار فى شرح عيون

1.الذريعة ، ج ۱۸ ، ص ۱۷؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ۱ ، ص ۳۴۱؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس ، ج ۱۴ ، ص ۴۴۳.

2.الذريعة ، ج۱۶ ، ص۱۸ ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج۷ ، ص۲۶۵ .

3.فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۶ ، ص ۱۳۰ .

4.الذريعة ، ج ۲۴ ، ص ۳۶۳؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱ ، ص ۲۷۴.


تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
424

وى در اين كتاب ، به لحاظ ترس از گسترده بودن كتاب ، فقط عناوين باب ها را مى آورد و در حين شرح ، آنچه از متن وسائل را كه بدان نياز داشته ، ذكر مى كند و در ابتداى آن ، مقدّمه اى مشتمل بر دوازده «فايده» مى آورد. ۱
علاّمه محمّد باقر مجلسى (م ۱۱۱۱ ق) ، محدّث كارآمد اين دوره ، دو شرح اساسى و مهم بر كتاب هاى الكافى وتهذيب الأحكام نوشته است :
مرآة العقول فى شرح أخبار آل الرسول . ۲ شرحى مفصّل بر كتاب شريف الكافى (اصول ، فروع و روضه آن) است كه پس از سال ۱۰۷۶ ق ، به كتابت درآمده است. مجلسى در اين كتاب ، هدف از كار خود را بيان حال اسناد احاديث و شرح الفاظ مشكل و مطالب دشوار براى درك سريع معانى از سوى اهل تحقيق ، معرّفى مى نمايد. ۳
ملاذ الأخيار فى فهم تهذيب الأخبار . ۴ شرح مهمّى بر كتاب تهذيب الأحكام شيخ طوسى است كه به سال ۱۱۰۹ ق ، به پايان رسيده است. علاّمه در اين شرح ، به دنبال هر روايتى ، اوّل سلسله سند و بعد ، آنچه را كه راجع به متن باشد ، شرح نموده است و ظاهرا ، شامل تمام كتاب است ، اگر چه بعضى مخالف اين نظرند.
بنا به گفته اهل تحقيق ، علاّمه مجلسى ، حاشيه پدرش بر تهذيب الأحكام با نام إحياء الأحاديث ، و نيز حاشيه ملاّ عبد اللّه شوشترى بر اين كتاب را به طور كامل در ملاذ الأخيار ، درج نموده است. ۵

1.تحرير وسائل الشيعة و تحبير مسائل الشريعة ، ص ۴ .

2.أمل الآمل ، ج ۲ ، ص ۲۷۹؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۹ ، ص ۲۷۱.

3.مرآة العقول فى شرح اخبار آل الرسول ، ج ۱ ، ص۳ (مقدّمه) .

4.الذريعة ، ج ۲۲ ، ص ۱۹۱ ـ ۱۹۲؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه مرعشى ، ج ۱ ، ص ۲۶۳ ؛ فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آية اللّه فاضل ، ج ۱ ، ص ۱۳۸.

5.ملاذ الأخيار فى فهم تهذيب الأخبار ، ج ۱ ، ص ۴۳ (مقدّمه تحقيق).

  • نام منبع :
    تاريخ حديث شيعه در سده هاي هشتم تا يازدهم هجري
    سایر پدیدآورندگان :
    علی نقی خدایاری و الیاس پور اکبر
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5370
صفحه از 461
پرینت  ارسال به