آموخته شده باشد یا «معانی» یا حقیقت اشیاء ( الحقائق)، بیشتر از آنکه به فهم فرد از متن مقدس مربوط باشد، در گرو دیدگاه پیشینی^۱ او درباره زبان است. آنچه در نمونه‌‌های فراگیر طبری درباره اشیائی که نام‌‌گذاری شده‌‌اند حائز اهمیت است، تبعیت وسواس‌‌گونه از منابع متقن و نقل قول‌های صحیح از آنهاست؛ بر خلاف مجمع البیان که در آن طَبرِسی کمترین توجه را به منابع نقل معطوف داشته، و به نظر می‌‌رسد اولویت را به ارائه راه‌‌حل‌‌های مناسب برای پرسش‌‌های احتمالی، یا به اعتلای آموزه‌‌های ویژه یا شیوه‌‌های خاص تفکر داده است. بیشترِ محتوای تفسیر طَبرِسی مبتنی بر اندیشه‌‌ها و پرسش‌‌هاست، نه ضرورتاً مشکلات تفسیری که در نتیجه برخورد متن کراسی [[=قرآنی]] و ذهن عقلانی پیش می‌آید.

به عنوان یک مثال کوتاه دیگر، بیایید نگاهی به کلمات ”مالک روز داوری" (مالِکِ یَوم الدّین) در آیه چهارم سوره اول (فاتحه) بیندازیم. درباره عبارت یوم الدین طَبرِسی و مفسرانِ حدیث‌‌گرا، با روش‌‌های مختلف به نتایجی کم و بیش مشابه دست یافته‌اند. روال طبری به طرز سختگیرانه‌‌ای طبق روش درست‌‌پندارانه است: نقل قول‌‌هایی از شعر عربی و خودِ قرآن نشان می‌‌دهند که واژه دین در اینجا به معنای محاسبه (حساب) یا پاداش (جزاء) است. سپس او بیان می‌‌کند که ”در کلام عرب دین به معانی دیگر نیز استعمال شده است که ما به خواست خدا و در جای مناسب به آنها اشاره خواهیم کرد." پس از این حرف، فهرستی نسبتاً کوتاه از دیدگاه‌‌های گذشتگان صالح ( السَّلَف) آمده است که همگی یوم الدین را با یوم الحساب برابر دانسته‌اند.^۲ به همین نحو، ابن جوزی این دو تعریف را آورده است: محاسبه (حساب) از ابن مسعود و پاداش (جزاء) از ابن عباس. او می‌افزاید که در آیه پیشین ”پروردگار همه موجودات"، نشان‌‌دهنده حاکمیت خداوند بر این جهان ( الدنیا) است، و ”مالک روز داوری" نشان از حاکمیت او بر آخرت دارد. خبر مجهول دیگری گویای آن است که [او] به ”روز داوری" تصریح کرده است، از آن رو که در آن زمان او حکمران مطلق و یگانه خواهد بود (یَنفَرِدُ یَومئذٍ بِالحُکمِ في خَلقِهِ).^۳ ابن کثیر با بیانی متفاوت، مضمونی مشابه را بیان کرده است:

است که بسیاری از ملت‌ها زبان‌های یکدیگر را نمی‌فهمند. این حکایت می‌‌خواهد این واقعیت را با کلام الهی در آیه ۳۱ سوره بقره سازگار سازد.

علاوه بر اینها، در خبری مجهول (وَقیلَ) آمده است که آدم ابتدا زبان فرشتگان را آموخت و پس از آن، او با استفاده از آن زبان بقیه زبان‌‌ها را نیز آموخت.^۱ این تحریر از وقایع به این پرسش پاسخ می‌‌دهد که آدم چگونه «آن نام‌‌ها» را آموخت. در تعلیقه‌‌ای دیگر، ”خدا به او [نام‌‌ها را] آموخت تا او را به آگاهی داشتن از آنها وادار کند." این انعکاس‌‌دهنده همان ترجیع‌‌بند همیشگی مجمع البیان درباره اهمیت علم و یادگیری است (نگاه کنید به وجه چهارم از آیه ۷ سوره بقره) که این هم به الزام اخلاقی ( تکلیف) دانسته شده است.^۲ طَبرِسی حدیثی را نقل می‌‌کند که چندان مهم به نظر نمی‌‌رسد، ولی به جهت دارا بودن خاستگاه واضحِ شیعی (هرچند در محتوا این گونه نیست) از بقیه متمایز است: ”از [امام جعفر] صادق[[ع]] روایت شده که از او درباره این آیه پرسیدند و او گفت: «[به معنای نام‌‌های] زمین‌‌ها ( الاَرَضین) و کوه‌ها و راه‌‌ها ( الشِعاب) و دره‌‌هاست.» سپس به فرش زیر پای خود نگاه کرد و گفت: «و این فرش هم در زمره اشیائی است که به او آموخته شد»."^۳ برخوردن به سخنانی از یک امام در یک تفسیر شیعی مایه تعجب نیست، و طَبرِسی خود در مقدمه تفسیرش ما را به این نکته آگاهی داده است که رأی قاطع فقط در کلام نبی[[ص]] و یا امام[[ع]] یافت خواهد شد. آنچه بسیار بیشتر جالب توجه است، تضاد میان ماهیت بخش اعظم تفسیر با اظهارنظرهای خشک و عاری از تخیل جعفر صادق[[ع]] است. علوم منقول از امامان آورده می‌‌شود، اما از بقیه مباحث برکنار می‌‌ماند.

بااین‌‌حال، این تفاوت‌‌ها بازتاب‌‌دهنده فهمی متفاوت از معنای قرآن نیست. برای مثال، برخی موافق هستند که این آیه درصدد اثبات برتریِ فضیلتِ آدم بر فرشتگان است، چراکه به او چیزی آموخته شده و علمی وانهاده شده که از فرشتگان دریغ گردید.^۴ همه بر این نکته متفق‌اند که خدا نام‌‌های اشیاء و مردم روی زمین را به آدم آموخت؛ اینکه تنها نام‌‌ها به آدم