9
جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه

می‌دهند. این چند جلد با جستاری مستقل تکمیل می‌شود که به‌اختصار به معرفی همه مدرسه‌های کلامی امامیه می‌پردازد. البته، این پژوهش‌های آغازین، هم‌اکنون با مطالعات عمیق و جامع‌تر در پژوهشکده در حال پی‌گیری است و به ‌تدریج فرآورده‌های آن نیز تقدیم جامعه علمی خواهد شد. فروتنانه بضاعت خویش را به عرصه نقد و نظر متخصصان می‌سپاریم و پیشنهادها و پشتیبانی‌های آنان را امید می‌بندیم.

سپاسگزاریم از کسانی که در این مسیر ما را با لطف خود نواخته‌ و منت‌دار خویش ساخته‌اند. پیش از همه باید از آیة‌اﷲ ری‌شهری «رئیس مؤسسه‌ دارالحدیث و پژوهشگاه قرآن و حدیث» که بردبارانه و گشاده‌دست همه امکانات لازم برای شکل‌گیری این برنامه پژوهشی را فراهم آوردند، تشکر کنیم و نیز قائم مقام پژوهشگاه جناب حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار و مدیران و همکاران ارجمندشان را سپاس می‌گوییم که مساعدت‌های بی‌دریغ ایشان همواره توشه راه پرفراز و نشیبمان بوده است و سرانجام، تلاش مدیران و محققان گران‌مایه‌ای را قدر می‌نهیم که همّت و مهارت آنان، دست‌مایه اصلی این پژوهشکده برای دستیابی به اهداف خطیر و افق‌های بلند آینده است و در این میان، به ویژه از حجت‌الاسلام والمسلمین اکبر اقوام کرباسی، معاونت پژوهشکده یاد می‌کنیم که خستگی‌ناپذیر در سامان بخشیدن به همه فعالیت‌ها یار و مددکاری وفادار و مشفق است. در آخر لازم است به‌طور ویژه از پژوهشگرانی که مقالات این مجموعه حاصل تلاش علمی آنان است قدردانی کنیم و همت و تلاش حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی حسینی‌زاده را در به سامان رساندن و تنظیم این مجموعه ارج نهیم.

این همه توفیقات را تنها به لطف حضرت حق‌‌تعالی می‌دانیم و بر این نعمت، سر سپاس و ستایش بر آستان جلال او می‌ساییم و سایه عنایت مولایمان حضرت ولیّ عصر(عج) را بزرگ‌ترین سرمایه برای به انجام رساندن رسالت بزرگ پاسداری از معارف مکتب وحی می‌شماریم.

محمّد تقی سبحانی

رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام


جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
8

کینه‌توزی و کوته‌اندیشی را آیین خود ساخته، دشنه دشنام بر چهره پاک‌ترین پیروان وحی کشیده و پرده پندارهای خویش را بر حقایق آشکار تاریخی فرو انداخته‌اند. آنان که با استفاده از سایه سنگین سیاست و قدرت، امان از صدای مخالف می‌بریدند و با بهره‌مندی از ثروت و امنیت، فارغ‌دلانه به نشر آرا و انظار خویش می‌پرداختند، سرانجام به پردازش صورت جدیدی از تاریخ اسلام و مسلمین دست یازیدند که هنوز هم جامعه و فرهنگ اسلامی را به‌‌‌سختی می‌آزارد و امروزه آثار شوم آن در قالب افراطی‌گری، انسانیت را در کمین تهدید و مسلخ تکفیر گرفته است. آری، این نگره نامبارک چنان در فرهنگ مسلمانان مؤثر افتاد که منابع و مصادر نخستینِ تاریخی و فرقه‌نگاری را سراسر زیر نفوذ خود گرفت و امروزه بیگانگانِ عیب‌جو و کنجکاو و آشنایان بیماردل‌‌‌‌‌، در این آثار، اسنادی از تاریخ اسلام و تشیع می‌یابند که پاک کردن آن به سادگی میسّر نیست.

از سوی دیگر، در دهه‌های اخیر فرصتی برای شیعیان فراهم آمده تا با شناسایی و شناساندن خویش، مکتب اهل بیت علیهم السلام را از مظلومیت و مهجوریت در آورده، زمینه آشنایی و راهیابی بسیاری را به آموزه‌های ناب قرآنی فراهم سازند، هرچند عقب‌ماندگی تاریخی جامعه شیعه به اسباب برونی و درونی، کار ما را در تدارک این صحنه و بازنمایی نوآمد و بی‌پیرایه از فرهنگ و هویت خویش دشوار ساخته است. روشن است که در این راستا باید مسئله‌ها و موضوع‌های فراوانی را به بحث گذاشت و بحث‌های بایسته‌ بسیاری را به دست تحقیق سپرد. این حرکت به‌دلیل گستردگی موضوعات و کمبود امکانات، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و جامع است و تنها با همت و هماهنگی مؤسسات و محققان برجسته امکان‌پذیر است.

پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام دقیقاً بر اساس همین نگرش و تحلیل شکل گرفت تا قفل غفلت و غبار تغافل را از اندیشه تشیّع بزداید و آموزه‌های گران‌سنگ قرآن و اهل بیت علیهم السلام را به دور از پرده پندار مخالفان و فراتر از دست‌اندازی ناآگاهان، معرفی کند. در همین راستا، «گروه تاریخ کلام» برنامه خود را بر ریشه‌یابی هویت فکری و تاریخی اندیشه کلامی شیعه متمرکز کرد و با پی‌ریزی طرحِ کلانِ «تاریخ کلام امامیه» بار سنگین پژوهش در این فضای کمتر شناخته شده را بر دوش گرفت. این طرح که در گام نخست، بازشناسی و تحلیل دقیق مدرسه‌های کلامی امامیه را در دستور دارد تا کنون با کاوش در زوایای تاریک و مبهم تفکر امامیه در دوره‌های نخستین و میانه، دستاوردهای فراوانی را در قالب مقاله و کتاب، آماده عرضه دارد. جستارهایی که اینک در چهار مجلّد پیاپی ارائه می‌شوند، حاصل پژوهش در مدرسه‌های مدینه، کوفه، قم و بغداد هستند که در مجموع، تصویری تازه از تاریخ کلام امامیه در دوران پیدایی و پایه‌ریزی آن بدست

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی کوفه
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 37533
صفحه از 572
پرینت  ارسال به