از پیروان دیدگاه تحدیث و الهام عبداللّه‌ بن ابی یعفور است. به‌جز روایت علمای ابرار که پیش از این بیان کردیم دو روایت دیگر از وی درباره علم امام وجود دارد:

در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که امام علی علیه السلام محدّث است. هنگامی که او از امام صادق علیه السلام می‌پرسد: آیا در بین شما نیز کسی مانند ایشان هست؟ امام به او پاسخی نداده و سخن قبلی خود را تکرار می‌کنند که علی علیه السلاممحدّث است. وی پرسش خود را باز هم تکرار می‌کند و در نهایت،‌ امام به او چنین پاسخ می‌دهند: «در روز جنگ بنی قریظه و بنی نضیر جبرئیل از راست و میکائیل از چپ با امام علی علیه السلام سخن می‌گفتند».^۱

در روایت دیگری امام صادق علیه السلام به او چنین می‌فرمایند: «یا ابْنَ أَبِی یعْفُورٍ إِنَّ اللّه وَاحِدٌ مُتَوَحِّدٌ بِالْوَحْدَانِیةِ مُتَفَرِّدٌ بِأَمْرِهِ فَخَلَقَ خَلْقاً فَقَدَّرَهُمْ لِذَلِکَ الْأَمْرِ فَنَحْنُ هُمْ یا ابْنَ أَبِی یعْفُورٍ فَنَحْنُ حُجَجُ اللّه فِی عِبَادِهِ وَخُزَّانُهُ عَلَى عِلْمِهِ وَالْقَائِمُونَ بِذَلِک»؛ اى پسر ابى یعفور، به راستى خداوند یگانه است، یگانگى پیرایه اوست، در کار خود یکتاست، آفریدگانى را آفرید و آنها را براى این کار سنجید و اندازه گرفت، اى پسر ابى یعفور ما هم آنان هستیم، ما حجت‌هاى خدائیم در میان بندگانش و خزانه‌دار علم او هستیم و قائم بر این کاریم.^۲

هرچند در روایتِ نخست تصریح نشده که امامان دیگر نیز محدّث‌اند، اما می‌توان با تکیه بر چند مقدمه از آن استفاده کرد:

۱. نوع پاسخ امام صادق علیه السلام به او و این‌که در پاسخ به او این مقام را از خود نفی نمی‌کنند، بلکه به هر شکل ممکن از پاسخ گفتن به سؤال طفره می‌روند، بیانگر وجود فضای تقیه در روایت است.

۲. پرسش‌ چندین باره عبداللّه‌ بن ابی یعفور از امام بیانگر آن است که دست‌کم او انتظار داشته که امام دارای چنین مقامی باشد.

۳. همین که وی از عدم امکان هرگونه رابطه وحی‌گونه برای افرادی غیر از پیامبر صلی الله علیه و الهسخن نمی‌گوید و تحدیث و الهام را برای حضرت علی علیه السلام جایز می‌داند، وی را از زمره پیروان گروه نخست خارج می‌کند.

۴. مقامات مطرح شده در روایت دوم، به‌ویژه این‌که او ائمه علیهم السلام را خزانه‌داران علم الهی می‌داند، می‌تواند مؤیدی باشد بر این که او نگاهی متعالی به علم ائمه علیهم السلام داشته است.

بالاتر است.^۱

در روایت حارث بن مغیره، این مقام کمی آشکارتر شده است. وی هنگامی که از امام باقر علیه السلام می‌شنود که امام علی علیه السلام محدّث بوده است، از ایشان می‌پرسد آیا مقصود شما آن است که وی نبی بوده است؟ امام پس از انکار این سخن می‌گویند: مانند صاحب سلیمان، صاحب موسی یا ذی القرنین.^۲

در روایات منقول از این گروه حتی بر این نکته نیز تأکید شده است که انحراف افرادی مانند ابوالخطاب به‌دلیل نفهمیدن مفهوم مُحدّث بوده است؛ به بیان دیگر، وی نتوانسته است میان امام که محدّث است با نبی که به او وحی می‌شود تفاوت بگذارد.^۳

از کنار هم قرار دادن این شواهد می‌توان به این نکته پی برد که اصطلاح علماء در ردّ ادعای نبوت ائمه علیهم السلام به کار برده شده است. هرچند در این تبیین علما محدّث هستند و این‌طور نیست که رابطه امام و فرشتگان و سفیران عالم غیب قطع باشد.

تفاوت میان تحدیث و الهام با وحی در کلام این افراد تنها در جعل لفظ نیست، بلکه در روایات این گروه سعی شده تا تحدیث و الهام به‌گونه‌ای تعریف شود که با وحی متفاوت باشد. محمد بن مسلم در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که محدّث]امام[صدای فرشته را می‌شنود، ولی شخص او را نمی‌بیند. برخلاف پیامبر که هم صدای فرشته را می‌شنود و هم او را می‌بیند.^۴ زراره نیز روایتی دقیق‌تر درباره تمایز معنایی این دو اصطلاح بیان کرده است. وی به نقل از امام باقر علیه السلام نبی را کسی می‌داند که فرشته را در خواب می‌بیند و صدای او را می‌شنود، ولی با چشم او را نمی‌بیند و رسول را کسی می‌داند که هم صدای فرشته را می‌شنود و هم او را چه در خواب و چه در بیداری (با چشم) می‌بیند و امام را کسی می‌داند که تنها صدای فرشته را می‌شنود و تصویر فرشته را نه در خواب و نه در بیداری نمی‌بیند.^۵