49
جستارهایی در مدرسه کلامی قم

حضرت و امام کاظمعلیهما السلام یاد می‏کند.۱ کشی دو روایت از امام صادقعلیه السلام درباره او آورده است که در آنها امام با تعبیراتی چون «إنک منّا أهل البیت» و «عیسى بن عبداللّٰه هو منّا حیّاً و هو منّا میّتاً» او را ستوده است.۲ آیت‏اللّٰه خویی، روایت دوم کشی را صحیح و آن را حاکی از جلالت قدر و رفعت مقام عیسی نزد امام صادقعلیه السلام می‏داند.۳ در کتب رجال برای او یک مجموعه مسائل از حضرت رضاعلیه السلام نام برده شده که آن را محمد بن حسن بن ابی‏خالد، معروف به شنبوله روایت کرده است.۴

۱۲. احمد بن عیسی بن عبداللّٰه اشعری: در کتب رجال از او در شمار اصحاب امامانعلیهم السلام یاد نشده است؛ فقط اسم او در سند دو حدیث در کافی و یک حدیث در تهذیب الاحکام آمده که هر سه را مستقیماً از امام صادقعلیه السلام روایت کرده است.۵

به این افراد می‏توان کسانی چون ابراهیم بن محمد اشعری، احوص بن سعد بن مالک بن احوص و فرزند او، عامر بن عبداللّٰه بن سعد، عبیداللّٰه بن سعد بن مالک بن احوص، سعد بن مالک بن احوص و... را که شمار آنها به بیش از بیست نفر می‏رسد، افزود. این در حالی است که در فهرست ارائه شده در کتاب مکتب حدیثی قم، شمار محدثان قم در نیمه اول قرن دوم هجری به بیش از سی نفر نمی‏رسد.۶

دو. طبقه دوم محدثان اشعری

ارتباط اشعریان با مکتب حدیثی امامانعلیهم السلام در طبقه دوم نیز حفظ شده و گسترش یافته است. حجم بیشتر مجموعه‏های کتب و مسائل در این طبقه، گویای این گسترش روابط است. در این طبقه نیز می‏توان از محدثانی در شمار اصحاب و راویان امام صادق، امام کاظم، امام رضا و امام جوادعلیهم السلام نام برد که عمدتاً در نیمه دوم قرن دوم و اوایل قرن سوم می‏زیسته‏اند:

۱. زکریا بن ادریس بن عبداللّٰه اشعری: کنیه وی ابوجریر بوده است. او در شمار اصحاب و راویان امام صادق، امام کاظم و امام رضاعلیهم السلام آمده است.۷ در روایتی پس از مرگ وی از حضرت

1.. نجاشی، همان، ص۲۹۶.

2.. طوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۶۲۴ و ۶۲۵.

3.. خویی، همان، ج۱۴، ص۲۱۳.

4.. طوسی، فهرست، ص۱۸۷؛ نجاشی، رجال، ص۲۹۷.

5.. خویی، معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۹۵ و ۱۹۷.

6.. جباری، مکتب حدیثی قم، ص۱۵۴ و ۱۵۵.

7.. طوسی، رجال، ص۲۱۰، ۳۴۷ و ۳۵۸؛ نجاشی، رجال، ص۱۷۳.


جستارهایی در مدرسه کلامی قم
48

فرموده است: «انه قوی الایمان».۱

۷. یسع بن عبداللّٰه اشعری: نام او در کتب اصلی رجال نیامده، اما از وی دو حدیث مستقیماً از امام صادقعلیه السلام نقل شده است که بر صحابی بودن او دلالت دارد.۲

۸. یعقوب بن عبداللّٰه اشعری: از اصحاب امام صادقعلیه السلام.۳ هرچند در کتب رجال از او اطلاعات چندانی در دست نیست، با توجه به نقل یاقوت حموی که وی را یکی از عالمان شهر قم شمرده است،۴ می‏توان نتیجه گرفت که او در زمان خود دانشمندی شناخته شده و پرآوازه بوده است.

۹. اسحاق بن عبداللّٰه اشعری: از اصحاب امام صادقعلیه السلام.۵ نجاشی او را در زمره راویان آن حضرت و امام کاظمعلیهما السلام می‏داند.۶ شیخ طوسی از شخصی با نام اسحاق قمی در شمار اصحاب امام باقرعلیه السلام یاد کرده۷ و برای او کتابی بر شمرده است.۸ آیت‏اللّٰه خویی و دیگر علمای رجال این شخص را همان اسحاق بن عبداللّٰه می‏دانند.۹

۱۰. ادریس بن عبداللّٰه اشعری: از اصحاب امام صادق۱۰ و امام کاظمعلیهما السلام.۱۱ نجاشی وی را در زمره راویان حضرت رضاعلیه السلام دانسته است. او صاحب یک کتاب۱۲ و یک مجموعه مسائل۱۳ بوده که هر دو را محمد بن حسن بن ابی‏خالد، معروف به شنبوله، از او روایت کرده است.

۱۱. عیسی بن عبداللّٰه اشعری: از اصحاب امام صادقعلیه السلام.۱۴ نجاشی او را در شمار راویان آن

1.. حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۰۷.

2.. خویی، همان، ج۲۱، ص۱۳۳ و ۱۳۴.

3.. برقی، همان، ص۲۸.

4.. حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۳۹۸.

5.. طوسی، رجال، ص۱۶۲؛ برقی، رجال، ص۲۸.

6.. نجاشی، رجال، ص۷۳.

7.. طوسی، همان، ص۱۲۶.

8.. همو، فهرست، ص۵۵.

9.. خویی، معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۲۳۹؛ الامین، اعیان الشیعه، ج۳، ص۲۷۱.

10.. طوسی، همان، ص۱۶۳.

11.. نجاشی، همان، ص۱۰۴؛ برقی، رجال، ص۵۲.

12.. همان.

13.. طوسی، فهرست، ص۸۶.

14.. همو، رجال، ص۲۵۸؛ برقی، همان، ص۳۰.

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی قم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20023
صفحه از 356
پرینت  ارسال به