همان‏گونه که از جمله اخیر شیخ صدوق پیداست، توقیعات حضرت عسکریعلیه السلام به دست او رسیده است.

کتاب فضل الدعاء صفّار

روایتی در کتاب عدة الداعی ابن‏فهد حلی (م ۸۴۱ق) وجود دارد که ایشان از کتاب الدعاء صفّار نقل کرده است. همچنین علی بن موسی بن طاووس (م ۶۶۴ق) در رسالة محاسبة النفس خود از کتاب فضل الدعاء صفّار نقل می‏کند.^۱ همچنین ابراهیم بن على عاملى (م ۹۰۵ق) در کتاب المصباح خود از این کتاب نقل کرده است؛ بنابراین، کتاب فضل الدعاء صفّار حداقل تا قرن دهم موجود بوده است.

نشر احادیث صفّار

متأسفانه بسیاری از آثار حدیثی شیعه در اثر گذر زمان از بین رفته است. نگارش جوامع حدیثی، یکی از عوامل مهمی بوده که سبب از بین رفتن برخی از آثار بوده است. با وجود جوامع حدیثی مانند الکافی، من لایحضره الفقیه، تهذیب و استبصار، دیگر به برخی کتب حدیثی نیازی احساس نمی‏شد؛ بنا بر این نسخه‏های فراوانی از کتاب‏های حدیثی بر اثر استنساخ نشدن از بین رفته‏اند. کتاب‏های صفّار نیز این قاعده کلی مستثنا نبوده است؛ چنان‏که از اصول چهارصدگانه چیزی باقی نمانده است. بدیهی است نشر آثار در قرون گذشته به‏سختی صورت می‏گرفته و شرایط امروزه را نداشته است؛ در نتیجه اگر کتابی می‏توانست جانشین سایر کتاب‏ها شود، تنها به نسخه‏برداری از آن اکتفا می‏شده است.

شیخ صدوق بسیاری از احادیث صفّار را در آثارش نقل کرده است. هرچند دقیقاً نمی‏توان میزان و تعداد احادیث صفّار را در آثار شیخ صدوق بررسی کرد؛ زیرا تمام آثار شیخ صدوق موجود نیستند، اما در آثاری که باقی مانده‏اند و اکنون در دسترس ما هستند او بیش از ۸۲۶ حدیث از صفّار نقل کرده است. از این تعداد ۱۴۴ حدیث در کتاب‏های ثواب الاعمال، ۱۴۴ حدیث در علل الشرایع، ۱۰۹ حدیث در الخصال، ۶۶ حدیث در معانی الاخبار، ۶۴ حدیث در الامالی، ۶۲ حدیث در من لایحضره الفقیه، ۵۳ حدیث التوحید، ۳۱ حدیث در کمال الدین و تمام النعمه، ۲۹ حدیث در عیون اخبار الرضاعلیه السلام، ۹ حدیث در فضائل الاشهر الثلاثه، ۴ حدیث در فضائل

گزارشی از آثار

از تألیفات فراوان صفّار متأسفانه تنها کتاب بصائر الدرجات به دست ما رسیده است؛ البته نامه‏هایی که او به محضر امام یازدهمعلیه السلام نوشته نیز در کتاب‏های حدیثی موجود است. برخی از این نامه‏ها به دست شیخ صدوق رسیده و او تصریح می‏کند که جواب نامه‏ها را که به خط حضرت عسکریعلیه السلام نوشته شده بود دیده است. برای نمونه، یکی از توقیعات حضرتعلیه السلام را در ذیل می‏آوریم:

کَتَبَ‏ مُحَمَّدُ بن الْحَسَنِ‏ الصفّار إِلَى أَبِی‏مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بن عَلِیعلیهما السلام کَمْ‏ حَدُّ الْمَاءِ الَّذِی یغْسَلُ بِهِ الْمَیتُ کَمَا رَوَوْا أَنَّ الْجُنُبَ یغْتَسِلُ بِسِتَّةِ أَرْطَالٍ مِنْ مَاءٍ وَ الْحَائِضَ بِتِسْعَةِ أَرْطَالٍ فَهَلْ لِلْمَیتِ حَدٌّ مِنَ الْمَاءِ الَّذِی یغْسَلْ بِهِ فَوَقَّعَعلیه السلام حَدُّ غُسْلِ الْمَیتِ یغْسَلُ حَتَّى یطْهُرَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى‏ وَ هَذَا التَّوْقِیعُ فِی جُمْلَةِ تَوْقِیعَاتِهِ عِنْدِی بِخَطِّهِعلیه السلام فِی صَحِیفَة.^۱