319
جستارهایی در مدرسه کلامی قم

الهاشمی، متصف به «‏ضعیف‏ جدا،۱ غال ضعیف۲ و فاسد الإعتقاد»؛۳ عبداللّٰه‏ بن محمد الجعفی‏، امامی مذهب، از اصحاب امام جعفر صادقعلیه السلام؛ ابوعبداللّٰه محمد بن خالد الطیالسی‏ تمیمی، (متوفای ۲۵۹ق) از اصحاب امام موسی کاظمعلیه السلام؛۴ سندی بن ربیع بغدادی، امامی‏مذهب و از اصحاب حضرت موسی‏ بن جعفر و امام رضا۵علیهما السلام اشاره کرد.

از راویانی که از استادان صفّار شمرده شده است، ابوعبداللّٰه احمد بن محمد بن سیّار، معروف به کاتب، سیّاری، اصفهانی، قمی و بصری از صحابه امام یازدهمعلیه السلام و احتمالاً امام دهمعلیه السلام است. او به غلوّ متهم بود و این ظن بر او می‏رفت که احادیث غلّو‏‏آمیز را به امامان نسبت داده است (تخلیط). شیخ طوسی ضمن اینکه او را «ضعیف الحدیث»۶ شمرده است، گفته که ایمان وی به فساد گراییده است (فاسد المذهب، منحرف).۷ با این حال، او از شخصیت‏هایی است که صفّار قمی از او حدیث نقل کرده است. رابطه او و صفّار می‏توانست عاملی برای تضعیف صفّار باشد؛ زیرا او را اهل غلو دانسته‏اند و در حدیث نیز تضعیفش کرده‏اند، اما صفّار احادیث بسیار اندکی از او نقل کرده است. چنان‏که پیش‏تر نیز ذکر شد، در کتاب بصائر الدرجات تنها چهار حدیث از سیّاری نقل شده که از آنها یک حدیث را صفّار بدون واسطه از سیّاری نقل کرده است و سه حدیث دیگر با واسطه راویان دیگری از او نقل شده است.

تا اینجا کوشیدیم استادان و مشایخ صفّار را که دارای اهمیت بیشتری بودند معرفی کنیم؛ برای رعایت اختصار از ذکر مشخصات سایر استادان او خودداری می‏کنیم.

امیر معزی در مقاله‏اش نکته‏ای شایان تأمل نقل می‏کند:

برخی از آنها [استادان صفّار] صحابه امامان ششم، هفتم، هشتم یا نهمعلیهم السلام بودند (سندی بن ربیع، محمد بن خالد طیالسی، هیثم بن ابی‏المصروق نهدی، و غیره) که به دلیل عدم تطابق تاریخی، صفّار قمی نمی‏توانسته سخن آنها را شخصاً شنیده باشد.۸

1.. نجاشى، همان، ص۲۵۱.

2.. غضائرى، رجال‏، ص۷۷.

3.. حلى (علامه)، همان، ص۲۳۳.

4.. نجاشى، همان، ص۳۴۰.

5.. همان، ص۱۸۷؛ طوسی، رجال، ص۳۵۸.

6.. طوسی، فهرست، ص۵۷.

7.. همان.

8.. امیر معزی، «صفّار قمی و کتاب بصائر»، فصلنامۀ ژورنال آسیایی (JOURNAL ASIATIQUE)، ج۲۸۰،(( شمارۀ ۴، ص۱۲.


جستارهایی در مدرسه کلامی قم
318

یازدهمعلیهما السلام؛۱ حسن بن علی بن نعمان کوفی که او را با وصف «ثقة ثبت»۲ ستوده‏اند۳؛۴ حسن بن موسی خشّاب، متصف به «امامی»، «ثقه»، «من وجوه أصحابنا، کثیر العلم و الحدیث»؛۵ ابوعبداللّٰه حسین‏ بن محمد بن عامر اشعری قمی (نام دیگر او حسین بن محمد بن عمران بن ابی‏بکر اشعری،۶ از راویان ثقه؛۷ ابواسحاق ابراهیم بن اسحق احمری نهاوندی (وفات ۲۶۸ﻫ، ۸۹۹ م)، صحابه امام دهمعلیه السلام؛ ابوجعفر محمد بن یحیی عطار قمی، امامی مذهب و ثقه؛۸ ابوسعید سهل بن زیاد آدمی (اَدمی) رازی، صحابی امامان نهم، دهم و یازدهمعلیهم السلام، ابویوسف یعقوب‏ بن اسحق سکیت، امامی و از راویان ثقه، صحابی امام نهمعلیه السلام؛۹ ابوالحسین احمد بن حسن بن علی بن فضال‏ (ملقب به فیاض)، فطحی‏مذهب۱۰ و ثقه در نقل حدیث،۱۱ (متوفی به سال ۲۶۰ ﻫ)؛۱۲ ابوبشر سندی‏ بن محمد بزاز (ابان بن محمد)، ملقب به بجلی، متصف به «امامی، ثقه و کان وجهاً فی اصحابنا الکوفیین»، از اصحاب حضرت هادیعلیه السلام؛۱۳ أبوالفضل عباس بن معروف قمی،۱۴ ‏از اصحاب امام جواد علیه السلام، از موالی اشعری‏ها، متصف به «ثقه و امامی»؛۱۵ عباد بن سلیمان، امامی و ثقه،۱۶ از استادان صفّار؛۱۷ ابوالحسن علی‏ بن حسان

1.. طوسی، همان، ص۴۳.

2.. نجاشى، همان، ص۴۰.

3.. طوسی، رجال، ص۳۹۸.

4.. برخی او را ثقه دانسته‏اند و برخی هم گفته‏اند کلام نجاشی که گفته او ثقه است، مربوط به پدرش علی بن نعمان است و در حقیقت نجاشی پدر او را ثقه دانسته است (برای اطلاع بیشتر ر.ک: کلباسی، الرسائل الرجالیه، ج۱، ص۱۴۸؛ نجاشى، رجال‏، ص۴۰).

5.. نجاشى، همان، ص۴۲.

6.. تفرشی، نقد الرجال، ج۲، ص۱۱۴.

7.. نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۹۱.

8.. نجاشى، همان، ص۳۵۳.

9.. همان، ص۴۵۰.

10.. همان، ص۸۱.

11.. طوسی، فهرست، ص۵۸.

12.. حلى (علامه)، الخلاصة للحلی (رجال العلامة الحلی)، ص۲۰۳.

13.. نجاشى، رجال‏، ص۱۴.

14.. طوسی، رجال، ص۳۶۱.

15.. حلى (علامه)، همان، ص۱۱۸.

16.. نجاشى، همان، ص۲۸۱.

17.. طوسی، همان، ص۴۳۳.

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی قم
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران؛ زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20294
صفحه از 356
پرینت  ارسال به