9
جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد

آغازین، هم‌اکنون با مطالعات عمیق و جامع‌تر در پژوهشکده در حال پیگیری است و کم‌کم فرآورده‌های آن نیز تقدیم جامعه علمی خواهد شد. فروتنانه بضاعت خویش را به عرصه نقد و نظر متخصصان می‌سپاریم و پیشنهادها و پشتیبانی‌های آنان را امید می‌بندیم.

سپاس‌گزاریم از کسانی که در این مسیر ما را با لطف خود نواخته‌ و منت‌دار خویش ساخته‌اند. پیش از همه باید از آیت‌اﷲ ری‌شهری «رئیس مؤسسه دار الحدیث و پژوهشگاه قرآن و حدیث» که بردبارانه و گشاده‌دست همه امکانات لازم را برای شکل‌گیری این برنامه پژوهشی فراهم آوردند، تشکر کنیم. نیز قائم مقام پژوهشگاه جناب حجّة ‌الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار و مدیران و همکاران ارجمندشان را سپاس می‌گوییم که مساعدت‌های بی‌دریغ ایشان همواره توشه راه پرفراز و نشیبمان بوده است و سرانجام، تلاش مدیران و محققان گران‌مایه‌ای را قدر می‌نهیم که همّت و مهارت آنان، دست‌مایه اصلی این پژوهشکده برای دستیابی به اهداف خطیر و افق‌های بلند آینده است، و در این میان، بویژه از حجّة‌ الاسلام و المسلمین اکبر اقوام کرباسی، معاونت پژوهشکده یاد می‌کنیم که خستگی‌ناپذیر در سامان بخشیدن به همه فعالیت‌ها یار و مددکاری وفادار و مشفق است. در آخر لازم است به‌طور ویژه از پژوهشگرانی که مقالات این مجموعه حاصل تلاش علمی آنان است قدردانی کنیم و همت و تلاش حجّة الاسلام والمسلمین سید علی حسینی زاده را در به سامان رساندن و تنظیم این مجموعه ارج نهیم.

این همه توفیقات را تنها به لطف حضرت حق‌ تعالی می‌دانیم و بر این نعمت، سر سپاس و ستایش بر آستان جلال او می‌ساییم و سایه عنایت مولایمان حضرت ولیّ عصر( را بزرگ‌ترین سرمایه برای به انجام رساندن رسالت بزرگ پاسداری از معارف مکتب وحی می‌شماریم.

محمّدتقی سبحانی

رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت


جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد
8

کوته‌اندیشی را آیین خود ساخته، دشنه دشنام بر چهره پاک‌ترین پیروان وحی کشیده و پرده پندارهای خویش را بر حقایق آشکار تاریخی فرو انداخته‌اند. آنان که با استفاده از سایه سنگین سیاست و قدرت، امان از صدای مخالف می‌بریدند و با بهره‌مندی از ثروت و امنیت، فارغ‌دلانه به نشر آرا و انظار خویش می‌پرداختند، سرانجام به پردازش صورت جدیدی از تاریخ اسلام و مسلمین دست یازیدند که هنوز هم جامعه و فرهنگ اسلامی را به‌‌سختی می‌آزارد و امروزه آثار شوم آن در قالب افراطیگری، انسانیت را در کمین تهدید و مسلخ تکفیر گرفته است. آری، این نگره نامبارک چنان در فرهنگ مسلمانان مؤثر افتاد که منابع و مصادر نخستین تاریخی و فرقه‌نگاری را سراسر زیر نفوذ خود گرفت و امروزه بیگانگانِ عیب‌جو و کنجکاو و آشنایان بیماردل‌‌‌‌، در این آثار، اسنادی از تاریخ اسلام و تشیع می‌یابند که پاک کردن آن به سادگی میسّر نیست.

از سوی دیگر، در دهه‌های اخیر فرصتی برای شیعیان فراهم آمده است تا با شناسایی و شناساندن خویش، مکتب اهل بیت: را از مظلومیت و محجوریت در آورده، زمینه آشنایی و راهیابی بسیاری را به آموزه‌های ناب قرآنی فراهم سازند، هرچند عقب‌ماندگی تاریخی جامعه شیعه به اسباب برونی و درونی، کار ما را در تدارک این صحنه و بازنمایی نوآمد و بی‌پیرایه از فرهنگ و هویت خویش دشوار ساخته است. بدیهی است که برای این منظور باید مسئله‌ها و موضوع‌های فراوانی را به بحث گذاشت و بحث‌های بایسته‌ بسیاری را به دست تحقیق سپرد. این حرکت به دلیل گستردگی موضوعات و کمبود امکانات، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و جامع است و تنها با همت و هماهنگی مؤسسات و محققان برجسته امکان‌پذیر است.

پژوهشکده کلام اهل بیت: دقیقاً بر اساس همین نگرش و تحلیل شکل گرفت تا قفل غفلت و غبار تغافل را از اندیشه تشیّع بزداید و آموزه‌های گران‌سنگ قرآن و اهل بیت: را به دور از پرده پندار مخالفان و فراتر از دست‌اندازی ناآگاهان، معرفی کند. در این خصوص، «گروه تاریخ کلام» برنامه خود را بر ریشه‌یابی هویت فکری و تاریخی اندیشه کلامی شیعه متمرکز کرد و با پی‌ریزی طرح کلان «تاریخ کلام امامیه» بار سنگین پژوهش در این فضای کمتر شناخته شده را بر دوش گرفت. این طرح که در گام نخست، بازشناسی و تحلیل دقیق مدرسه‌های کلامی امامیه را در دستور دارد، تا کنون با کاوش در زوایای تاریک و مبهم تفکر امامیه در دوران نخستین و میانه، دستاوردهای فراوانی را در قالب مقاله و کتاب، آماده عرضه دارد. جستارهایی که اینک در چهار مجلّد پیاپی ارائه می‌شوند، حاصل پژوهش در مدرسه‌های مدینه، کوفه، قم و بغداد هستند که در مجموع، تصویری تازه از تاریخ کلام امامیه در دوران پیدایی و پایه‌ریزی آن نشان می‌دهند. این چند جلد با جستاری مستقل تکمیل می‌شود که به اختصار به معرفی همه مدرسه‌های کلامی امامیه می‌پردازد. البته این پژوهش‌های

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران، زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 48074
صفحه از 657
پرینت  ارسال به