سکونت دارد خانهای به او هدیه نمود و آنگاه که با استنکاف سید رضی روبهرو شد، مقام استادی خود را که برتر از مقام پدر است، بدو یاد آوری کرد و سید رضی بهناچار هدیه استاد را پذیرفت.۱ سید رضی حتی در ایام تنگدستی بسیار بخشنده بود.۲ جایگاه وی در میان مردم بهگونهای بود که حتی کسانی که با وی اختلاف فکری داشتند، از بیاعتنایی به او شرم مینمودند.۳
وی با گردآوری کتاب نهج البلاغه نام خود را جاودانه نمود. از دیگر آثار اوست: المتشابه، مجازات الآثار النبویة، تلخیص البیان عن مجازات القرآن، الخصائص، سیرة والده الطاهر، الحسن من شعر الحسین، أخبار قضاة بغداد، کتاب رسائله و دیوان شعر.۴ سید رضی شاگردان بسیاری بهویژه در ادبیات عرب تربیت کرد و با بسیاری از دانشمندان عصر خود مانند صاحب بن عباد، ابوعلاء معری، ابنحجاج بغدادی، ابواسحاق صابی، شاپور بن اردشیر و فخر الملک وزیران بهاء الدوله دیلمی، ابوبکر باقلانی و ابوالحسن عمری در ارتباط بود.۵ وی خانهای را به «دار العلم» اختصاص داده بود که در آن بر طالبان علم گشوده بود و نیازهایشان برآورده میشد. دار العلم در آن روزگار فراتر از یک کتابخانه بوده و تنها بخشی از آن، کتابخانه بوده است.۶
عدنان، فرزند سید رضی، نیز دانشمندی بزرگ و اهل علم و فضیلت بوده و به لقب جدّش طاهر ذیالمناقب ملقب بود. او عالمی شریف و پاکدامن و برجسته در درستیِ اندیشه و صیانت نفس و عالم به دانش عروض معرفی شده است.۷
سید مرتضی فرزندی به نام ابومحمد حسن داشته که ذهبی از وی با عنوان شیعهای استوار (جلد) و رافضی با گرایشهای معتزلی یاد میکند که تألیفاتی داشته است.۸ وی به طاهر و ذو المحتدین ملقب بود.۹ همچنین سید مرتضی دختری به نام فاطمه داشته که عالم و فاضل بوده و راوی کتاب نهج البلاغه از عمویش سید مرتضی است و شیخ عبدالرحیم بغدادی، معروف به ابن الاخوه، نهج البلاغه را از فاطمه روایت کرده است.۱۰
1.. ابن جوزی، المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۵، ص۳۸.
2.. همان، ص۱۱۵ و ۱۱۶.
3.. یاقوت حموی، معجم الادباء، ج۱، ص۳۷۷.
4.. ابن عنبه، عمدة الطالب، ص۲۰۷ و ۲۰۸.
5.. اسعدی، سید رضی، ص۲۶-۲۸.
6.. متز، تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ص۲۰۶.
7.. ابن عنبه، همان، ص۲۴۰.
8.. ذهبی، تاریخ الاسلام، ج ۳۰، ص۶۱.
9.. رازی، الشجرة المبارکة فی انساب الطالبیه، ص۸۳ و ۸۴.
10.. حسینی جلالی، دراسة حول نهج البلاغه، ص۹۳.