از اطلاق برخى احادیث ـ که ثبوت اثر بر برخى اعمال صالح، مانند صله ارحام را به صورت مطلق آورده و آن را به مؤمن مقید نکرده‏اند ـ نیز مى‏توان در این بحث استفاده کرد:

۰.مَا أَحسَنَ عَبدٌ الصَّدَقَةَ فِى الدُّنیا إِلَّا أَحسَنَ اﷲ الخِلَافَةَ عَلَى وُلدِهِ مِن بَعدِهِ و قَالَ حُسنُ الصَّدَقَةِ یَقضِى الدَّینَ و یَخلُفُ عَلَى البَرَکَةِ.^۱ حُسنُ الجِوَارِ یُزِیدُ فِى الرِّزقِ.^۲ صِلَةُ الرَّحِمِ و حُسنُ الجِوَارِ یَعمُرَانِ الدِّیارِ و یَزِیدَانِ فِى الْأَعْمَارِ.^۳ إِنَّ أَعجَلَ الخَیرِ ثَوَاباً صِلَةُ الرَّحِمِ.^۴

در مجموع به نظر مى‏رسد با توجه به شروطى که در متون دینى و منابع کلامى^۵‏ و فقهى^۶‏ براى ثبوت ثواب براى طاعت تعیین شده ـ که مهم‌ترین آن ایمان است که کافران را در بر نمی‌گیرد ـ مى‏توان گفت آنچه باور نوبختیان بوده و در برخى احادیث نیز از آن سخن رفته است، ثواب به معناى خاص کلامى (یعنى نفع استحقاقى همراه با تکریم و بزرگ‏داشت) نیست که این امر مختص مؤمنان است؛ بلکه آن را مى‏توان چیزى از گونه عوض دانست که عبارت است از نفع استحقاقى عارى از تکریم و بزرگ‏داشت.^۷ از همین روست که سید رضى در تفسیر آیه‏ (وَ مَنْ یرِدْ ثَوابَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ مَنْ یرِدْ ثَوابَ الآخِرَةِ نُؤْتِهِ مِنْها وَ سَنَجْزِی الشَّاکِرِینَ)^۸ مى‏گوید:

۰.مراد از ثواب دنیا در اینجا، منافع و لذات دنیاست که مجازاً و از باب تشبیه، ثواب نامیده شده است.^۹

از آیات دیگرى که در این زمینه در کانون توجه‏اند، مى‏توان به این آیات اشاره کرد: (مَنْ کانَ یرِیدُ

عَمِلَ صَالِحاً وَ عَن مَنَازِلِ مَن کَفَرَ وَ عَمِلَ فِى غَیرِ سَبِیلِهِ.^۱

از سوى دیگر، احادیث فراوانى در ابواب مختلف‏ کافى‏ مى‏توان یافت که برخى اعمال نیک غیر مؤمنان را داراى اثر و نتیجه دنیوى دانسته‏اند.

دو حدیث زیر، درباره اعمال گونه‏هاى ناهمگون حج‏گزاران، وارد شده است:

۰.عَن أَبِى‌عَبدِاﷲ علیه السلام قَالَ: سَأَلَ رَجُلٌ أَبِى بَعدَ مُنصَرَفِهِ مِنَ المَوقِفِ فَقَالَ: أَ تَرَى یخَیبُ اﷲ هَذَا الخَلقَ کُلَّهُ؟ فَقَالَ أَبِى مَا وَقَفَ بِهَذَا المَوقِفِ أَحَدٌ إِلَّا غَفَرَ اﷲ لَهُ مُؤمِناً کَانَ أَو کَافِراً إِلَّا أَنَّهُم فِى مَغفِرَتِهِم عَلَى ثَلَاثِ مَنَازِلَ مُؤمِنٌ غَفَرَ اﷲ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَعتَقَهُ مِنَ النَّارِ... وَ کَافِرٌ وَقَفَ هَذَا المَوقِفَ زِینَةَ الحَیاةِ الدُّنیا غَفَرَ اﷲ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ إِن تَابَ مِنَ الشِّرکِ فِیمَا بَقِی مِن عُمُرِهِ وَ إِن لَم یتُب وَفَّاهُ أَجرَهُ وَ لَم یُحرِمهُ أَجرَ هَذَا المَوقِفِ وَ ذَلِکَ قَولُهُ عزّ و جلّ: (مَنْ کانَ یرِیدُ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ زِینَتَها نُوَفِّ إِلَیهِمْ أَعْمالَهُمْ فِیها وَ هُمْ فِیها لا یبْخَسُونَ* أُولئِکَ الَّذِینَ لَیسَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِیها وَ باطِلٌ ما کانُوا یعْمَلُونَ)^۲.^۳

۰.مَا وَقَف أَحَدٌ فِى تِلک الجِبَالِ إِلَّا استُجِیب لَهُ فَأَمَّا المُؤمِنُون فَیُستَجَابُ لَهُم فِى آخِرَتِهِم و أَمَّا الکُفَّارُ فَیُستَجَابُ لَهُم فِى دُنیاهُم.^۴

دو حدیث زیر هم در این باره درخور توجه‏اند:

۰.عن أبى‌جعفر علیه السلام قال: فى کتاب على علیه السلام ثَلَاثُ خِصَالٍ لَایمُوتُ صَاحِبُهُنَّ أَبَداً حَتَّى یرَى وَبَالَهُنَّ البَغیُ و قَطِیعَةُ الرَّحِمِ و الیَمِینُ الکَاذِبَةُ یُبَارِزُ اﷲ بِهَا و إِنَّ أَعجَل الطَّاعَةِ ثَوَاباً لَصِلَةُ الرَّحِمِ و إِنَّ القَومَ لَیَکُونُون فُجَّاراً فَیتَوَاصَلُون فَتَنمِى أَموَالُهُم و یَثرُون و إِنَّ الیَمِینَ الکَاذِبَة و قَطِیعَة الرَّحِمِ لَتَذَرَانِ الدِّیار بَلَاقِع مِن أَهلِهَا و تَنقُلُ الرَّحِم و إِنَّ نَقل الرَّحِمِ انقِطَاعُ النَّسلِ.^۵ قَال أَمیرُالمُؤمِنینَ علیه السلام فِى خُطبَتِهِ: أَعُوذُ بِاﷲ مِن الذُّنُوبِ الَّتِى تُعَجِّلُ الفَنَاءَ فَقَام إِلَیهِ عَبدُاﷲ بنُ الکَوَّاءِ الیَشکُرِی فَقَالَ: یا أَمِیرَالمُؤمِنِین أو تَکُونُ ذُنُوبٌ تُعَجِّلُ الفَنَاءَ فَقَالَ نَعَم وَیلَکَ قَطِیعَةُ الرَّحِمِ إِنَّ أَهلَ البَیتِ لَیَجتَمِعُون و یَتَوَاسَون و هُم فَجَرَةٌ فَیَرزُقُهُمُ اﷲ و إِنَّ أَهلَ البَیتِ لَیتَفَرَّقُونَ و یَقطَعُ بَعضُهُم بَعضاً فَیَحرِمُهُمُ اﷲ و هُم أَتقِیاءُ.^۶