243
جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد

کتاب‏نامه

۱. ابن ادریس حلی، محمد بن احمد، مستطرفات السرائر، تحقیق: لجنة التحقیق، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق.

۲. ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، بیان تلبیس الجهمیه فی تأسیس بدعهم الکلامیه، تحقیق: محمد بن عبدالرحمن بن قاسم، مکة المکرمة: مطبعة الحکومة، ۱۳۹۲ق.

۳. ـــــــــــــ، شرح العقیدة الإصفهانیه، تحقیق: ابراهیم سعیدای، ریاض: مکتبة الرشد، ۱۴۱۵ق.

۴. ـــــــــــــ، منهاج السنة النبویه، تحقیق: محمد رشاد سالم، مؤسسة القرطبه، بی‌تا.

۵. ابن حجر عسقلانی، لسان المیزان، بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق.

۶. ابن خلکان، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، تحقیق: احسان عباس، بیروت: دار الثقافه، بی‌تا.

۷. ابن داوود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، تحقیق: سید محمدصادق آل بحر العلوم، نجف: المطبعة الحیدریه، ۱۳۹۲ق.

۸. ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، تصحیح: لجنة من أساتذه النجف الاشرف، نجف: المکتبة الحیدریه، ۱۳۷۶ق.

۹. ـــــــــــــ (۱۳۸۰)، معالم العلماء، نجف: المطبعة الحیدریه.

۱۰. ابن طاووس، رضی الدین علی بن موسی، فرج المهموم، قم: منشورات الرضی، ۱۳۶۳.

۱۱. ابن ماکولا، اکمال الکمال، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.

۱۲. ابن مرتضی، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، تحقیق: سوسنه دیفلد ـ فلزر، بیروت: مکتبة الحیاة، بی‌تا.

۱۳. ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، تصحیح: رضا تجدد، الطبعة الرابعه، ۱۳۵۰.

۱۴. اسعدی، علی‌رضا، هشام بن حکم، قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۸.

۱۵. اشعری، ابوالحسن، مقالات الاسلامیین واختلاف المصلّین، تحقیق: محمد محیی‏الدین عبدالحمید، قاهره، ۱۹۵۰م.

۱۶. اشعری قمی، سعد بن عبداﷲ، المقالات و الفرق، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۰.


جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد
242

توحید و عدل با آرای معتزلیان است که این برداشت نیز چندان درست نیست؛ زیرا از سویی نوبختیان اندیشه‏های توحیدی خود را از اندیشه امامیه که برآمده از آموزه‏های امامان معصوم علیهم السلام است فرا گرفته‏اند و از سوی دیگر در بحث عدل نیز در مسئله استطاعت ـ که مهم‌ترین اعتقاد در مبحث عدل است ـ دیدگاهی متفاوت با دیدگاه قاطبه متکلمان معتزلی داشته‏اند. از این ‏رو، اثر‏پذیری بنونوبخت از مدرسه اعتزال با این گستردگی مردود است و آنان در اصول خمسه معتزلیان کمترین همراهی را با آنان دارند و در اصولی چون «المنزلة بین المنزلتین» که مهم‌ترین اعتقاد معتزلیان و نقطه افتراق آنان با دیگر مکاتب کلامی است، به مخالفت پرداخته و بر آن ردیّه نگاشته‏اند و هم‏رأیی‌شان در مسائلی فرعی چون احباط و موافات و گناهان کوچک و بزرگ نمی‏تواند نشان هم‌نوایی آنان با معتزله باشد. همچنین با مقایسه اندیشه‏های بنونوبخت با متکلمان پیشین امامیه، از جمله هشام بن حکم، درمی‏یابیم که آنان در مسائل مهمی مانند استطاعت و مباحث امامت پیرو مدرسه هشام بن حکم بوده‏اند. افزون بر این، با ردیابی تأثیرات بنونوبخت بر متکلمانی چون شیخ مفید و شاگردانش می‏توان گفت که مدرسه کلامی آنان در تکمیل اندیشه‏های متکلمان عصر حضور و انتقال آن به متکلمان عصر غیبت کبرا نقش اساسی داشته است.

  • نام منبع :
    جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران، زیر نظر محمدتقی سبحانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 41675
صفحه از 657
پرینت  ارسال به