مى شود؟ منشأ پيدايش آن چه بوده؟ چه تأثيرى در قصص قرآنى دارد؟ راه شناخت آن از غيرش چيست؟
اين رساله ـ كه از سه بخش و يك خاتمه تشكيل شده ـ ، به بررسى وجود اسرائيليات در احاديث و تفاسير پرداخته و از تأثير منفى آن در فرهنگ اسلامى پرده برداشته است .
نگارنده ، در مبحث اوّل مقدمه ، واژه «اسرائيليات» را درلغت و اصطلاح شرح داده است . وى ، در مبحث دوم مقدمه ، به توضيح مصادر اسرائيليات پرداخته و ضمن معرفى كتب تحريف شده يهود و نصارا ، نقش اساطير و افسانه هاى ساير اقوام را در اين كتب تبيين و تاريخچه ورود خرافات به اين منابع را بازگو نموده است .
در بخش اوّل ، وى تاريخچه اى از اسرائيليات ، عوامل و زمينه هاى نفوذ آن در فرهنگ اسلامى ، معرفى معروف ترين شخصيت هاى مروّج اسرائيليات ، معرفى مدافعان اسلام راستين و نقش برجسته آنها در مقابله با اسرائيليات ، موضع پيامبر صلى الله عليه و آله و اميرالمؤمنين عليه السلام و ساير ائمه عليهم السلام و شيعيان را در مبارزه با اسرائيليات و تأثير اين مبارزات را در روند احكام اسلام ناب توضيح مى دهد .
بخش دوم رساله ، بيان موقعيت اسرائيليات در تفاسير قرآن است . موقعيت تفسير قرآن و عوامل و زمينه هاى نفوذ اسرائيليات در تفاسير ، و بيان نمونه هايى از تفاسير قرآن و موضع آنها در برابر اسرائيليات ، از مباحث اين بخش است .
در بخش سوم ـ كه مهم ترين و مفصّل ترين بخش اين تحقيق است ـ نگارنده به جمع آورى و نقد اسرائيلياتى پرداخته كه در ذيل داستان انبياى عظام وارد شده است . وى ، فصل مهمى را به مقايسه ويژگى هاى داستان هاى قرآن با ويژگى هاى اسرائيليات اختصاص داده ، و در خاتمه نيز تأثيرات سوء آن بر فرهنگ اسلامى را طرح نموده ، و از وظيفه علماى اسلامى و مفسران در قبال اسرائيليات بحث كرده است .

۲۸ . اسرار سجده از ديدگاه قرآن و عترت ،

رضوان والاپور ، كارشناسى ارشد علوم قرآن و حديث ، دانشگاه آزاد اسلامى اراك ، استاد راهنما : حجة الاسلام محمّد مهدى گرجيان ، استاد مشاور : حجة الاسلام محمّد رضا آشتيانى ، ۱۳۷۹ ، ۲۱۲ ص .
جايگاه سجده در ميان عبادات اسلامى كجاست و اهمّيّت آن تا چه حد است؟ سجده موجودات ديگر (غير انسان) به چه معناست؟ حكم سجده برغير خدا چيست؟ سجده داراى چه اسرارى است؟ تسبيح جمادات وگياهان و حيوانات به چه معناست ؟

۲۶ . اسرائيليات در تفاسير ،

سهيلا پيروزفر ، كارشناسى ارشد علوم قرآن و حديث ، دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران ، استاد راهنما : دكتر محمّد على مهدوى راد ، استاد مشاور : دكتر سيّد محمّد باقر حجتى ، ۱۳۷۳ ، ۲۶۲ ص.
اين رساله در قالب پنج فصل ، مباحث خود را مطرح كرده است .
در فصل اوّل ، كلّياتى در باره مفاهيم تفسير آمده است و ابزار تفسير و علل نياز به آن ، مورد توجّه قرار گرفته و براى دست يافتن به خاستگاه پيدايش اسرائيليات ، سير تطوّر تفسير از دوران پيامبر صلى الله عليه و آله و صحابيان تا دوران تابعيان دنبال شده است. نگارنده به اين نتيجه دست يافته كه نخستين گام هاى نفوذ اسرائيليات ، هم زمان با نزول قرآن بوده و هرچند پيامبر صلى الله عليه و آله با اين پديده به مقاومت برخاست ، سهل انگارى صحابيان و تابعيان ، راه را براى گسترش اين نفوذ فراهم آورده است .
در فصل دوم ، معناى لغوى و اصطلاحى «اسرائيليات» و عوامل گسترش آن در فرهنگ اسلامى ، و موضع قرآن ، رسول اكرم صلى الله عليه و آله ، ائمه عليهم السلام و صحابيان با اين پديده ، و انواع اسرائيليات ، بررسى گرديده است .
فصل سوم ـ كه مفصّل ترين فصل رساله است ـ به معرفى برجسته ترين شخصيت هاى مؤثر در گسترش اسرائيليات ، همچون : كعب الأحبار ، ابو هريره ، عبد اللّه بن سلام ، وهْب بن منبّه و تميم دارى ، و ديدگاه رجاليان در باره آنان و نمونه هايى از اسرائيليات نقل شده از ايشان اختصاص يافته است.
در فصل چهارم ، چگونگى برخورد پانزده منبع تفسيرى ، همچون : تفسير السدّى ، تفسير الطبرى ، التبيان ، كشف الأسرار ، روح المعانى ، الميزان و... با اسرائيليات ، به بحث گذاشته شده است .
در فصل پنجم ، نمونه هايى از اسرائيليات ـ كه در كتاب هاى تفسيرى يافت مى شود ـ همراه با نقد آنها و بيان صحيح ترين وجهى كه در تفسير آيات به نظر مى رسد ، آمده است .
گستردگى منابع تفسيرى و چينش منطقى و مطلوبِ مطالب از امتيازات اين رساله است.

۲۷ . اسرائيليات و تأثير آن بر داستان هاى انبيا در تفاسير قرآن ،

حميد محمّدقاسمى ، دكترى علوم قرآن و حديث ، دانشگاه آزاد اسلامى اراك ، استاد راهنما: دكترمحمّد باقر حجتى، استاد مشاور: دكتر عليرضا فيض، ۱۳۷۸، ۴۱۱ص.
نگارنده ، در اين تحقيق ، به بررسى چند سؤال پرداخته : به چه چيزهايى اسرائيليات گفته