در اين رساله ، نگارنده به بررسى نظرات و ديدگاه هاى امام على بن ابيطالب عليه السلام در مورد مسئله دعا پرداخته است . اين رساله ، داراى سه فصل است :
فصل اوّل ، در مباحث كلّيات است ، كه بحث هايى نظير معناى لغوى و اصطلاحى ، اهمّيّت و ارزش دعا ، جايگاه دعا در معارف اسلامى ، نمونه هايى از دعاهاى قرآنى و. .. را مورد بحث قرار داده است .
در فصل دوم ، به بررسى جايگاه دعا ، اقسام دعا ، شرايط و آداب دعا ، اوقات استجابت و موانع آن از ديدگاه امام على عليه السلام پرداخته است . در اين فصل ، بحث عمده در باره شرايط و فلسفه دعاست ؛ اين كه حقيقت ، دعا چيست و چرا اين قدر نسبت به آن سفارش شده است ؟
در فصل سوم ، نمونه هايى از دعاهاى امام را انتخاب نموده است .

۲۶۸ . دعا در قرآن و «نهج البلاغه» ،

شهين قهرمان ايزدى ، كارشناسى ارشد علوم قرآن و حديث ، دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران ، استاد راهنما : دكتر سيّد مرتضى آية اللّه زاده شيرازى ، بى تا ، ۲۲۳ ص ، دست نويس ، بدون صفحه عنوان .
رساله ، باب بندى نشده و داراى فصل هاى متعدد نيست ، ولى نگارنده ، در ده قسمت بحث هاى مربوط به دعا را با عنوان هاى مختلف بيان نموده است .
در بخش نخست ، معانى «دعا» را از ديدگاه لغت شناسان و كتب لغت بررسى كرده ، و به همراه آيات و روايات و نظرات بزرگان تبيين گرديده است .
بخش ديگر رساله ، به بررسى دسته بندى آيات به حسب معانى لغوى و اصطلاحى پرداخته است . در قرآن ۲۰۹ مرتبه كلمه «دعا» و مشتقاتش به كار رفته است . نگارنده ، پس از ذكر اين واژه ها به دسته بندى آنها پرداخته است .
بخش سوم تحقيق ، در بيان انواع نيايشگران و اقسام دعاها از نظر آنان است .
در بخش چهارم ، نگارنده به اين مسئله پرداخته كه محتواى دعاهاى قرآنى چيست؟ قرآن در مورد دعا چگونه تعليم مى دهد؟ سپس ، دعاهاى قرآنى را به شش دسته تقسيم نموده است .
بخش چهارم ، مربوط به آداب دعاست كه از كتاب احياء العلوم غزالى ، مواردى از موارد آداب دعا را كه به شرايط استجابت دعا نيز برمى گردد ، توضيح داده است .
وى ، سپس در بخش پنجم ، بحث شرايط استجابت دعا را پيش كشيده ، و به تناسب ، در

۲۶۶ . دشمن شناسى و روش هاى برخورد با آن از ديدگاه حضرت على عليه السلام ،

زهره السادات لاجوردى ، كارشناسى ارشد الهيات (علوم قرآن و حديث) ، دانشكده اصول دين تهران ، استاد راهنما : دكتر مجيد معارف ، استاد مشاور : دكتر سيّد كاظم عسكرى ، ۱۳۸۱ ، ۱۲۸ ص .
در اين رساله ، سعى شده تا اصول و شيوه هاى عملى امام على عليه السلام را كه در برخورد با مخالفان و دشمنان خويش اعمال كرده اند ، بررسى كند . همچنين ، به شناسايى انواع ترفندها و تاكتيك هاى دشمن پرداخته است .
نگارنده ، تحقيق خود را در يك بخش مقدماتى و چهار بخش مجزا تدوين كرده است :
بخش مقدماتى ، در باب ضرورت دشمن شناسى است كه شامل بحث هايى چون : ابعاد دشمن شناسى ، غافلگيرى دشمن ، تشخيص دشمن از دوست ، شجاعت و اعتقاد به حقانيت مبارزه مى شود .
در بخش اوّل ، به بحث پيرامون چگونگى شكل گيرى مخالفان در زمان حضرت على عليه السلام پرداخته ، و ضمن ريشه يابى اين مخالفت ها در زمان حيات رسول اكرم صلى الله عليه و آله ، به بررسى ظهور ناكثين و قاسطين و مارقين و نحوه برخورد حضرت على عليه السلام با آنان پرداخته است .
بخش دوم ، در باره اقسام دشمنان و مخالفان حضرت على عليه السلام است . اين دشمنان ، در دو جبهه با حضرت به دشمنى و مخالفت پرداختند : يكى جبهه آشكار و ديگر جبهه پنهان ، كه توسط منافقان بود .
در بخش سوم نيز تاكتيك هاى دشمن از ديدگاه امير مؤمنان عليه السلام را معرفى نموده است . از اين تاكتيك هاست : تلاش براى گمراه كردن پيروان حق ، ايجاد اختلاف و تفرقه در صفوف مسلمين ، اعزام عوامل نفوذى ، استفاده ابزارى از سوژه هاى مذهبى و چهره هاى وجيه ، استفاده از جهالت مردم و ايجاد شبهه .
در بخش پايانى ، به بررسى شيوه برخورد حضرت على عليه السلام با دشمنان و مخالفان مى پردازد . شيوه حضرت يا استفاده از منطق و استدلال بوده ، يا پند و اندرز ، يا هشدار دادن در برابر دشمن ، و يا در نهايت ، مبارزه تا محو كامل دشمن .

۲۶۷ . دعا از ديدگاه امام على عليه السلام ،

اعظم بختى نژاد ، كارشناسى ارشد علوم قرآن و حديث ، دانشكده اصول دين قم ، استاد راهنما : دكتر مجيد معارف ، استاد مشاور : دكتر احمد عابدى ، ۱۳۸۲ ، ۱۳۱ص .