اين پايان نامه ، در معرفى تفسير منسوب به امام عسكرى عليه السلام و دفاع از سند و درستى محتواى آن است . نگارنده ، ضمن اشاره به زمان پيدايش و رواج اين تفسير در بين شيعيان ، سعى در بيان ارزش و اهمّيّت جايگاه آن در بين تفاسير مأثور دارد و با اعتراف به ناقص بودن آن ـ كه فقط بخشى از تفسير را داراست ـ آن را از آثار ارزشمند شيعى برشمرده . رساله ، دربردارنده يك مقدمه و پنج فصل است :
در مقدمه ، اهمّيّت و جايگاه تفسير مأثور ، با استشهاد به رواياتى كه محوريت معصومان عليهم السلام و سخنان آنان را در تبيين آيات قرآن روشن مى سازد ، مورد بحث قرار گرفته است .
در فصل نخست ، گزارشى اجمالى از چگونگى تدوين اين تفسير ، با ذكر جريان تاريخى آن و بيان اولين بخش تفسير ، كه از ناحيه حضرت املا شد و عناوين برجسته آن آمده است .
فصل دوم، به بررسى سند تفسير امام حسن عسكرى عليه السلام اختصاص يافته است.
نگارنده ، براى اين تفسير ، دو سند ذكر كرده و كوشيده تا وثاقت محمّد بن قاسم ، مفسّر استرآبادى ، راوى اين تفسير را با طرح دعاوى و ردودى اثبات كند . و در پايان فصل ، به نقل قول شيخ صدوق رحمه اللهو ادله او پرداخته است .
در فصل سوم ، ديدگاه صاحب نظران رجال ، حديث و تفسير در باره اين تفسير ، انعكاس يافته و به نقل از علّامه مجلسى و محدّث نورى ، از صحّت استناد اين كتاب به امام عليه السلام دفاع شده است .
در فصل چهارم ، عمده ترين اشكال هاى محتواى اين تفسير ، ارائه شده و به آنها پاسخ داده شده است. اين اشكال ها ، عمدتا ، از سوى شيخ محمّد جواد بلاغى در كتابى با عنوان رسالة التكذيب لرواية التفسير المنسوب إلى العسكرى عليه السلام و علّامه شوشترى در كتاب الأخبار الدخيلة طرح شده است. چنان كه از ميان عامّه ، محمّد حسين ذهبى در كتاب التفسير والمفسّرون ، به تضعيف اين تفسير پرداخته است .
نويسنده ، با اين عناوين : شواهدى بر تصحيف ، اعتراضات سطحى ، مغايرت با مستندات تاريخى ، نارسايى ظاهرى برخى از مضامين ، بررسى شواهد اختصاصى التفسير و المفسّرون ، بررسى شبهه غلو در مقامات معصومان عليهم السلام و بررسى شبهه كثرت معجزات ، به نقدها پاسخ داده است.
در پايان ، نسخه هاى خطّى اين تفسير و نيز فهرست تفصيلى عناوين آن آمده است.

مأثور ، جمع احاديث در اخلاق و آداب ، گردآورى احاديث اعتقادى ، گردآورى احاديث فقهى ، و توسعه و تكميل تفاسير نقلى مى داند .
فصل سوم ، در باره تحليل و بررسى و شرح حديث است . معرفى و شرح كتب اربعه حديثى شيعه ، عمده بحث نگارنده در اين فصل است .
در فصل چهارم ، از فعاليت در جهت اصول حديث و علم رجال بحث مى كند . بحث هايى از قبيل دراية الحديث ، علم رجال حديث ، تعريف و تاريخچه پيدايش هر يك از اين دو و نقش اين دو در رابطه با حديث ، عناوين اصلى اين فصل را تشكيل مى دهد .
فصل پنجم ، در باره موقعيت حديث در دوران معاصر است . در اين فصل نيز بيشتر ، به معرفى تأليفاتى در زمينه پژوهش هاى حديثى همت گماشته و تدوين مجموعه هاى حديثى را در عصر حاضر ، از جمله فعاليت هاى مثبت در اين زمينه مى داند. در ادامه اين فصل ، نگاهى گذرا به تشكيل مؤسسات تحقيقاتى در حوزه علوم حديث دارد و تعدادى از اين مراكز را با شيوه كارى و نوع محصولات هر يك نام مى برد .

۱۶۶ . پژوهشى در «تفسير العسكرى» منسوب به امام ابو محمّد حسن بن على عسكرى عليه السلام ،

محمّد مسعود رهنماى منفرد ، كارشناسى ارشد علوم قرآن و حديث ، دانشكده الهيات دانشگاه تهران ، استاد راهنما : دكتر سيّد محمّد باقر حجّتى ، ۱۳۶۷ ، ۲۶۱ص، دست نويس .
اين كتاب ، از جمله آثار ارزشمندى است كه همچون ديگر سندهاى گران سنگ شيعه ، از گزند حيله گرى ها در امان نمانده و ناپاكان روزگار ، از راه تقطيع يا تصحيف مطالب ، سعى در كاهش ارزش آن نموده اند . مقدار باقى مانده از اين تفسير ، تنها شامل تفسير فاتحة الكتاب و قريب نيمى از سوره بقره است ، كه مورد استفاده محققان قرار گرفته است .
تاريخ كتابت قديمى ترين نسخه خطى باقى مانده از اين تفسير ، مربوط به سال ۸۸۰ ه است كه ظاهرا با نسخه مرحوم محقق كَرَكى مقابله شده است ؛ البته حدود سى نسخه خطى ديگر نيز در دسترس است كه بعضى از آنها در چاپ اين تفسير ، به همراه نسخ سنگى ديگر مورد استفاده قرار گرفته است .