۶ . در عموم احوال و معاش ايشان ، چهل و هفت فصل : در باره پوشش ، عادات ، خواب و بيدارى ، سوارى ، خريد و فروش ، در درمان ها كه فصل هايى را شامل مى گردد ( بطن ، طاعون ، وبا ، استسقا ، جراحات و سوختگى ، داغ كردن ، عرق النساء ، خستگى مزاج ، خارش بدن ، ذات الجنب ، دردسر ، طعام و شراب بيمار ، و... ) ، امر مسكن رفتن ، كلام و سكوت و خنديدن ايشان ، شارب ، جهاد و آداب آن .
خاتمه ، در حديث هايى كه صحّت آن ثابت نشده .
كار فيروزآبادى در ۸۰۴ ق / ۱۴۰۲ م از سوى ابو الجواد محمّد بن محمود مخزومى حنفى مصرى ، به عربى ترجمه شده و به همان نام سفر السعادة شناخته شده و در قاهره چاپ شده است. شيخ عبد الحق دهلوى ، اين ترجمه عربى را به نام الطريق القويم فى شرح صراط المستقيم ( هف ) به فارسى ترجمه و شرح كرده است. ^۱
اينك به اجمال ، كارهاى انجام شده در باره سفر السعادة را گزارش مى كنيم :

الف . نسخه ها

استاد منزوى ، نسخه هاى متن فارسى را اين چنين گزارش كرده است :
آغاز : بعد از حمد و ثناى حضرت كبريا و درود بى انتها بر سرور انبيا ، معلوم باد طايفه.
مشترك ۳ / ۲۱۰۹ ، همان جا ۴ / ۲۳۶۶ ، با دو نام بالا ( ۷ نسخه ) ، همان جا ۱۰ / ۲۱۸ ( نامش ) ؛ نسخه ها ۲ / ۱۲۶۸ ، با دو نام بالا ( ۱ نسخه ) ، همان جا ۶ / ۴۴۸۷ با دو نام بالا ( ۱۰ نسخه ) ؛ الذريعة ۹ / ۲۵۸ ، ديوان دهلوى ؛ استورى ۱۸۰ ش ۲۲۴ ، ۱۲۵۳ ؛ برگل ۲ / ۷۸۱ ش ۲۹۴ ؛ برگل روسى ۱ / ۵۵۱ ؛ كشف الظنون ۲ / ۹۹۱ سفر السعادة ؛ معجم المطبوعات ۲ / ۱۴۷۰

دوم . مرورى بر كتاب «سفر السعادة»

سفر السعادة ، كتابى در شرح احوال پيامبر صلى الله عليه و آله بر پايه احاديث و روايات است . اين كتاب را فيروزآبادى به زبان فارسى نگاشته و در حيات او ، توسط ابو الجواد محمّد بن محمود مخزومى ، به عربى ترجمه شده و بارها به چاپ رسيده است. اين كتاب ، از گذشته تاكنون ، مورد اعتناى عالمان بوده و بدين جهت ، داراى اين ويژگى هاست :
۱ . نسخه هاى بسيار ؛
۲ . چاپ هاى متعدّد ؛
۳ . شرح و ترجمه هاى فراوان ؛
۴ . گزيده و منتخب .
احمد منزوى ، در فهرستواره كتاب هاى فارسى ، در باره اين اثر مى نويسد :
سفر السعادة : صراط المستقيم. فيروزآبادى ، مجد الدين محمّد فرزند يعقوب ( د ۸۱۷ ق / ۱۴۱۴ م ). نگارنده القاموس ، كه در ديباچه مى گويد : اتّباع سيرت سرور راهنمايان ، سبب نجات جاودانى و موجب قرب و وصول به حضرت ربانى است. از اين روى ، اين كتاب را به خواهش بزرگى از ذريّه نبوى ، بر وجهى كه از صحاح اخبار ثابت شده ، در قلم آوردم تا هر كه سعادت را خواهد ، آن را دستور خويش سازد. و اين سفر السعادت را بر «فاتحه» و «خاتمه» و چند «باب» هر يك در چند «فصل» ساختم :
فاتحه ، در ذكر حال حضرت ، پيش از نزول وحى.
باب ۱ . در طهارت آن حضرت ، دو فصل ؛
۲ . در نماز آن حضرت ، بيست و نُه فصل ؛
۳ . صيام النبى [ سه فصل ] ؛
۴ . حج ايشان ، چهار فصل ؛
۵ . اذكار ايشان ، شانزده فصل ؛