195
حديث پژوهي

الانباه على قبائل الرواة . در اين كتاب ، قبيله هايى را كه رجال آن از پيامبر صلى الله عليه و آله حديث شنيده اند ، معرفى كرده است . ۱
در كتاب تراث المغاربه ، ۲۱ اثر حديثى براى وى شمارش شده است . ۲
در باره ابن عبد البر و روش حديثى او ، تاكنون سه كتاب بدين شرح به چاپ رسيده است :
ـ مدرسة الإمام ابن عبد البر فى الحديث والفقه ، ۲ ج ، محمّد بن يعيش ، مغرب : وزارة الاوقاف والشئون الإسلامية ، ۱۴۱۴ ق / ۱۹۹۴ م ؛
ـ الامام ابن عبد البر : حياته وآثاره و منهجه فى فقه السنّة ، محمّد بن يعيش ، مغرب : وزارة الاوقاف و الشئون الإسلامية ، ۱۴۱۰ ق / ۱۹۹۰ م ؛
ـ ابن عبد البر و جهوده فى التاريخ ، ليث سعود الجاسم ، المنصورة : دار الوفاء ، ۱۴۰۷ ق / ۱۹۸۶ م.

التمهيد

يكى از مهم ترين شروح الموطأ مالك ، كتاب التمهيد ابن عبد البر است. وى در ابتدا مقدّمه اى مفصّل در باره برخى از مباحث علوم الحديث دارد و سپس به شرح مى پردازد. در شرح ، هم جانب مباحث حديثى را به كفايت رعايت كرده و هم جانب مباحث فقهى و استدلال هاى فقهى را . او در بخش حديث ، به مرسلات الموطأ پرداخته و با اسنادى ، اتّصال آنها را مطرح كرده است . اختلاف رُوات را نيز در اسناد گزارش كرده و احاديث الموطأ را تخريج كرده است. همچنين روايات متناسب را از برخى كتب حديث ، مانند مسند بقى ، بدان افزوده است .
در بخش فقهى و فقه الحديث ، معانى كلمات و مشكلات را به خوبى شرح كرده

1.ر. ك : دايرة المعارف بزرگ اسلامى ، ج ۴ ، ص ۱۸۲ ـ ۱۸۳ .

2.تراث المغاربة ، ص ۳۸۶ .


حديث پژوهي
194

ناصواب بوده ، استدراك و اصلاح كرده است.
مقدّمه و آغاز اين كتاب ، مفقود است و از اين جهت ، روش وى آشكار نيست ؛ ولى محقّق اثر ، مطالبى را از لابه لاى كتاب ، در منهج و روش او به دست آورده و تحليل كرده است.
اين كتاب ، براساس دو نسخه تصحيح شده و در دو جلد در سال ۱۴۲۲ ق / ۲۰۰۱ م ، از سوى مكتبة العبيكان در رياض ، به چاپ رسيده است .
دكتر محمّد بن عبد اللّه القناص ، اين تحقيق را جهت پايان نامه دكترى خود ، به انجام رسانده است . ۱

۵ . ابو عمر يوسف بن عبد اللّه بن محمّد بن عبد البر بن عاصم غرى (ابن عبد البر) ( ۳۶۸ ـ ۴۶۳ ق )

فقيه ، محدّث ، تاريخ نگار و اديب اندلسى كه در قُرطُبه زاده شد . ابن عبد البر ، هيچ گاه از اندلس خارج نشد و تمامى استادان وى ، از همان منطقه اند. برخى از آثار حديثى وى عبارت اند از :
ـ التمهيد لما فى الموطأ من المعانى ـ ؛
ـ الاستذكار ـ كه تحرير ديگرى از التمهيد است ـ ؛
ـ الاستيعاب فى معرفة الأصحاب ـ كه بارها به چاپ رسيده است ـ ؛
ـ جامع بيان العلم و فضله ـ كه بارها به چاپ رسيده است ـ ؛
ـ الدر فى اختصار المغازى والسير ؛
ـ الزيادات التى تقع فى الموطأ عند عيسى بن يحيى عن مالك ؛

1.براى آگاهى بيشتر در باره كتب غريب الحديث ، ر. ك : مقاله «سير تدوين غريب الحديث» عبد الهادى مسعودى ، فصل نامه علوم حديث ، ش ۱۳ .

  • نام منبع :
    حديث پژوهي
    سایر پدیدآورندگان :
    مهدی مهریزی
    تعداد جلد :
    3
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 7799
صفحه از 399
پرینت  ارسال به