احاديث ديگر نيز احتمال نقل به معنا و تكرارى بودن وجود دارد ، كه از اين احتمال ، صرف نظر شد. در اين هفت حديث چنين حكم شده است :
ـ فلم أقله ، و أنا قلته ؛ ^۱
ـ فهو منّى ، فليس منّى ؛ ^۲
ـ فهو منّى و أنا قلته ، فليس منّى و لم أقله ؛ ^۳
ـ فهو عنّى ، فليس عنّى ؛ ^۴
ـ فخذوها ، فدعوها ؛ ^۵
ـ فأنا قلته ، فليتبوأ مقعده من النّار؛ ^۶
در ميان احاديث غير منقول از پيامبر صلى الله عليه و آله ، حديثى از ابن عبّاس است كه مى گويد : «هر گاه شنيديد كه از پيامبر صلى الله عليه و آله حديث نقل كردم و آن را در كتاب خداوند نيافتيد و يا نزد مردم نيكو شمرده نمى شد ، بدانيد كه بر من ، دروغْ بسته شده است» . ^۷
حديث ديگرى نيز از امام باقر عليه السلام منقول است كه ايشان حكم فرمود : «اگر مطلبى از ما به شما رسيد و آن را موافق قرآن يافتيد ، پس آن ، از گفتار ماست ، و اگر موافق قرآن نبود ، پس درنگ كنيد و آن را بر ما عرضه داريد تا برايتان شرح دهيم » . ^۸
حديث ديگرى از امام صادق عليه السلام نقل شده كه مى فرمايد :
ما وافق كتاب اللّه فخذوه و ما خالفه فدعوه . ^۹ آنچه را موافق كتاب خداست ، اخذ كنيد و آنچه را با آن مخالف است ، رها سازيد .
ناگفته نماند كه در منابع اهل سنّت ، در يك روايت كه به دو سند منقول است ، اين تعبير

مى كنند : دسته اى كه در مقام تمييز حجّت از لاحجّت است ، مانند روايت هايى كه با اين تعابير صادر شده است : هرچه با قرآنْ مخالف است ، زُخرف و باطل است و ما آن را نگفته ايم. دسته ديگر ، روايت هايى است كه در مقام ترجيح يك روايت متعارض بر روايت ديگر ، وارد شده است ، مانند مقبوله عمر بن حنظله و مرفوعه ابو خديجه .
از سوى ديگر ، آخوند خراسانى ، روايت هاى عرض بر قرآن را فقط يك گروه تلقى كرده كه در مقام تمييز و تشخيص حجّت از لاحجّت ، وارد شده است. وى معتقد است كه اگر برخى از اين اخبار ، ظهور در ترجيح دارند ، بايد آنها را بر خلاف ظاهرشان معنا كرد . ^۱
در اين ميان ، شهيد صدر ـ كه روايت ها را بر دو دسته اخبارِ طرح و اخبارِ ترجيح تقسيم كرد ـ ، روايات دسته نخست را نيز به سه گروه تقسيم مى كند :
۱ . آنهايى كه بر انكار و تحاشى از صدور حديثِ مخالف قرآن ، دلالت دارند ؛
۲ . آنهايى كه عمل به روايت را به وجود شاهدى از قرآن منوط مى كنند ؛
۳ . آنهايى كه از مخالف قرآن كريم ، نفى حجّيت مى كنند . ^۲
اين كه «آيا مى توان اين دسته بندى ها را پذيرفت و برايش جايگاهى قائل شد يا خير ؟» پرسشى است كه در اين جا تا اندازه اى مورد كاوش قرار مى گيرد.
مى توان ادّعا كرد كه تمامى روايات مربوط به عرض حديث بر قرآن در منابع شيعى و اهل سنّت ، ۴۸ روايت است . ^۳
از اين ميان ، در منابع اهل سنّت ، چهارده حديث هم آمده كه ده حديث آن ، غير مكرّرند و در هيچ يك از آنها تعارض احاديث با يكديگر مفروض نيست. از اين چهارده حديث ، يازده حديث ، از پيامبر صلى الله عليه و آله منقول اند كه هفت مورد آن ، غير مكرّرند ؛ البته در