ط . شيخ حرّ عاملى ( م ۱۱۰۴ ق ) : ۱ . موافقت با قرآن ؛ ۲ . موافقت با سنّت ؛ ۳ . موافقت با ضروريات ؛ ۴ . موافقت با احتياط ؛ ۵ . موافقت با دليل عقلى ؛ ۶ . موافقت با اجماع مسلمانان ؛ ۷ . موافقت با اجماع اماميه ؛ ۸ . موافقت با شهرت اماميه ؛ ۹ . موافقت با فتواى گروهى از علما .
ى . وحيد بهبهانى ( م ۱۲۰۶ ق ) : ۱ . شهرت ؛ ۲ . موافقت با كتاب ؛ ۳ . موافقت با سنّت ؛ ۴ . موافقت با اجماع ؛ ۵ . موافقت با عقل ؛ ۶ . موافقت با تجربه .
ك . علّامه مامقانى ( ۱۲۹۰ ـ ۱۳۵۱ ق ) : ۱ . موافقت با مشهور ؛ ۲ . موافقت با اجماع.
ل . جمال الدين قاسمى ( م ۱۹۸۴ م / ۱۴۲۰ ق ) : استفاده از بُعد روحانى و معنوى در تشخيص حديث جعلى.
م . مصطفى السباعى ( معاصر ) : ۱ . زشتى الفاظ ؛ ۲ . فساد معنا و مخالفت با بديهيات عقلى ، قواعد اخلاقى و مسلّمات تاريخ ؛ ۳ . مخالفت با صريح قرآن ؛ ۴ . مخالفت با حقايق تاريخى مسلّم در عصر پيامبر ؛ ۵ . موافقت با مذهب و عقيده راوى ؛ ۶ . نقل يك نفر با اين كه انگيزه نقل ، بسيار است ؛ ۷ . ثواب بيش از اندازه براى كارهاى كوچك. ^۱
ن . حسين الحاج حسن ( معاصر ) : ۱ . زشتى الفاظ ؛ ۲ . مخالفت با قواعد عامّه عقلى و حسّى ؛ ۳ . مخالف قواعد عمومى اخلاق ؛ ۴ . مخالف امور مسلّم پزشكى ؛ ۵ . مخالفت با اصول عقيدتى و ضروريات شريعت ؛ ۶ . مخالفت با سنن الهى در نظام هستى ؛ ۷ . مخالف قرآن ، سنّت قطعى و مسلّمات دين و شريعت ؛ ۸ . سخافت مضمون نزد عقلا ؛ ۹ . مخالفت با حقايق تاريخى عصر پيامبر ؛ ۱۰ . موافقت با مذهب راوى ؛ ۱۱ . داشتن انگيزه هاى نفسانىِ راوى ؛ ۱۲ . نقل يك نفر در حكايت از امور آشكار ؛ ۱۳ . نقل ثواب هاى بسيار بر كارهاى كوچك ؛ ۱۴ . حذف و افتادگى ؛ ۱۵ . تكيه بر سخن قبل از گوينده . ^۲
در آثار ديگرى كه در دوره معاصر تدوين شده ، مشابه همين موارد ، به چشم مى خورند . ^۳

۳ . موافقت و مخالفت با عامّه ؛ ۴ . موافقت و مخالفت با شهرت و مجمع عليه ؛ ۵ . موافقت و مخالفت با احتياط ؛ ۶ . موافقت و مخالفت با رأى و ميل حاكمان و قضات .
در سخن متفكّران اسلامى ، اين موارد به چشم مى خورد :
الف . شافعى ( م ۲۰۴ ق ) : مطلب غيرقابل تحقّق .
ب . ابو حاتم رازى ( ۱۹۵ ـ ۲۷۷ ق ) : صلاحيت صدور از پيامبر صلى الله عليه و آله .
ج . كلينى ( م ۳۳۸ ق ) : ۱ . موافقت و مخالفت با كتاب ؛ ۲ . موافقت و مخالفت با عامّه ؛ ۳ . موافقت و مخالفت با اجماع .
د . شيخ طوسى ( م ۴۶۰ ق ) : ۱ . موافقت با عقل ؛ ۲ . موافقت با كتاب ؛ ۳ . موافقت با سنّت ؛ ۴ . موافقت با اجماع .
ه . خطيب بغدادى ( ۳۹۲ ـ ۴۶۳ ق ) : ۱ . مخالفت با عقل ؛ ۲ . مخالف قرآن ؛ ۳ . مخالف سنّت متواتره ؛ ۴ . مخالف اجماع ؛ ۵ . خبر مظنون در امور مبتلا به دينى ؛ ۶ . مخالفت با ادلّه قطعى .
و . ابن قيّم ( ۶۹۱ ـ ۷۵۱ ق ) : ۱ . امور خرافى ؛ ۲ . مخالف حس ؛ ۳ . سخيف و مورد استهزا ؛ ۴ . مخالفت با صريح ؛ ۵ . ادّعاى انجام دادن كارى از سوى پيامبر صلى الله عليه و آله در ملأ عام و كتمان صحابه ؛ ۶ . نادرستى مضمون ؛ ۷ . عدم مشابهت به سخن انبيا ؛ ۸ . ذكر تاريخ هاى جزئى در حديث ؛ ۹ . مشابهت با سخن طبيبان و پزشكان ؛ ۱۰ . روايات مربوط به عقل ؛ ۱۱ . احاديث مربوط به زندگى خضر ؛ ۱۲ . احاديث مخالف ادلّه ؛ ۱۳ . مخالفت با صريح قرآن.
ز . ابن خلدون ( ۷۳۲ م ـ ۸۰۶ ق ) : ۱ . سنجش روايات ، با سرشت تمدّن ها و جامعه بشرى ؛ ۲ . سنجش احاديث ، با اصول و قواعد سياسى ؛ ۳ . سنجش روايات ، با اصول عادات و رسوم .
ح . صاحب معالم ( م ۱۰۱۱ ق ) : ۱ . زشتى الفاظ ؛ ۲ . سستى مضمون ؛ ۳ . مجازى بودن مدلول ؛ ۴ . ظهور ؛ ۵ . قراين دال بر صحّت ؛ ۶ . مطابقت با عمل متقدّمان ؛ ۸ . مخالفت با عامّه .