57
درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات

جبرئیل، حکمة، حور، داوود، ربانی، زکریا، صحف، عدن، عمران، عیسی، لوح، مثانی، ملة، منّ). چنين می‏نمايد که هوروويتس در اين کتاب برای نخستين بار از کتیبه‏های صفایی*استفاده کرده است (نک. انتهای مقدمه هوروويتس و پيوست کتاب حاضر)؛ و اين از امتيازهای پژوهش هوروويتس به شمار می‎آید؛

Foreign Vocabulary of the Quran, Arthur Jeffery, ۱۹۳۸

کتاب آقای جفری با عنوان واژه‏های دخیل در قرآن، در جامعه علمی ما نسبت به دیگر آثار غربیان در این حوزه، از شهرت بیشتری برخوردار است. بی‏تردید ترجمه عالمانه آقای فریدون بدره‏ای در این شهرت نقش داشته است. به همین سان، در مطالعات قرآنی به زبان‎های اروپایی نیز این کتاب از منابع پرارجاع به شمار می‏رود که البته هم در دوران حیات نویسنده و هم بعدها، با نقدهایی جدی‏ نیز روبه‎رو بوده است. اجمالاً در اینجا ذکر دو نکته ضروری می‏نماید؛ اولاً منابع متعددی وجود داشته‎اند که می‎توانسته‎اند در نتيجه‏گيری تأثيرگذار باشند، اما آرتور جفری آنها را ملاحظه نکرده است؛ دوم اينکه همان‎طور که مرحوم برگ‏نيسی بيان کرده، در قلم آرتور جفری نوعی اصرار برای يافتن منبع سريانی ديده می‏شود، که گویی در رقابت با کسانی است که خاستگاه عبری برای آن قایل‏اند.۱ ضمن اینکه از چاپ کتاب جفری (۱۹۳۸م.) تا امروز، نزديک به هشت دهه می‏گذرد و در اين فاصله منابع مفصل‏تری نوشته شده‎اند که از واپسین يافته‏های باستان‏شناسی و مباحث نظری زبان‏شناسی بهره جسته‏اند. با همه اين ملاحظات، کتاب واژه‏های دخیل کماکان منبع قابل استفاده است؛

A Comparative Lexical Study of Quaʾānic Arabic, Martin R. Zammit, Brill, ۲۰۰۲

1.. برای دیدن تحلیل کلی‏تر این موضوع، نک. کاظم برگ‏نیسی، «واژه‏های دخیل قرآن و دیدگاه‏ها»، معارف، دورۀ دوازدهم، ش ۱ـ۲، فروردین ـ آبان ۱۳۷۴، ص ۹۳ـ ۱۱۹ (به طور خاص توضیحات ص ۹۹ـ ۱۰۰).


درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
56

Die aramäischen Fremdwörter im Arabischen, Siegmund Fraenkel, ۱۸۸۶

کتاب فرانکل با عنوان واژه‏های دخیل آرامی در عربی، اثری فوق‎العاده‎ مهم و کاربردی در مطالعات زبان عربی است. نویسنده پس از يک پیشگفتار و مقدمه، واژگان مورد بررسی را در ۱۴ طبقه يا طيف دسته‏بندی کرده است: خانه و مزرعه، خوارکی‏ها، البسه، حيوانات، کشاورزی و گياهان، کانی‏ها، اسامی شراب‏ها و ظروف مربوطه، تجارت، کشتی‏رانی و تردد از مسير دريا، جنگ، کتابت، صنايع دستی ـ هنری، عبادت مسيحی و اداره حکومت. کتاب چند نمايه سودمند و ضروری نیز دارد. گفتنی است که فرانکل در موارد متعددی به خاستگاه‎های متفاوت واژگان از جمله خاستگاه‎های يونانی، حبشی و فارسی توجه کرده است. بدین ترتیب با دائرةالمعارفی سترگ روبه‎روییم. یک قدم فراتر از این اثر، کتاب The Akkadian Influences on Aramaic, ۱۹۷۴ نوشته استفان کافمن۱ است، که تأثیر اکدی را بر آرامی بررسی کرده است. این اثر نیز می‎تواند در بررسی‏ برخی مفردات قرآن مورد استفاده قرار گیرد (برای مثال، درباره واژه قرآنی «کرسی»، نک. ص ۲۸)؛

Koranische Untersuchungen, Josef Horovitz, Leipyig,۱۹۲۶

بررسی‏های قرآنی، اثر يوزف هوروويتس: بخش اول این کتاب در قالب چند فصل به بررسی روایات تاریخی قرآن و پیشینه آن در کتاب مقدس می‏پردازد (ص ۱- ۷۷)؛ و بخش دوم، دربردارنده ریشه‏شناسیِ حدود ۱۰۰ اسم خاص است. اين کتاب از منابع پرارجاع آرتور جفری است و در بیشتر واژگانِ مطرح در دو کتاب، جفری نظر هورويتس را پذيرفته است (نک. مدخل‏های ابراهیم، الأعراف، انجیل،

1.. Stephen A. Kaufman

  • نام منبع :
    درآمدی بر زبان شناسی تطبیقی قرآن و تورات
    سایر پدیدآورندگان :
    حیدر عیوضی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23203
صفحه از 192
پرینت  ارسال به