امام باقر عليه السلام فرمود : «واى بر تو ، اى قتاده! اگر قرآن را از پيش خود تفسير كرده‏اى ، هم خود به هلاكت افتاده‏اى و هم ديگران را به نابودى كشانده‏اى ، و اگر آن را از مردان گرفته‏اى ، باز ، هم خود را به هلاكت افكنده‏اى و هم ديگران را . واى بر تو ، اى قتاده! مقصود [آيه‏] ، كسى است كه با توشه و مركوب و كرايه‏اى حلال از خانه‏اش به قصد اين خانه بيرون رود ، در حالى كه عارف به حقّ ما و دلش شيفته ما باشد ، چنان كه خداى متعال فرمود :(پس دل‏هاى گروهى از مردمان را هواخواهِ ايشان قرار ده).
اگر مقصود ، خانه (كعبه) بود ، مى‏فرمود : "آن" [و نه "آنها"] . به خدا سوگند كه ماييم مقصود از اين دعاى ابراهيم عليه السلام كه : هر كس دوستدار ما باشد ، حجّش پذيرفته مى‏شود ، و گرنه پذيرفته نمى‏شود . اى قتاده! هر گاه كسى چنين باشد (دوستدار و عاشق ما باشد) ، از عذاب دوزخ ، در روز قيامت ، ايمن خواهد بود» .
قتاده گفت : مسلّماً . به خدا سوگند كه من ، اين آيه را جز اين گونه تفسير نكرده‏ام .
امام باقر عليه السلام فرمود : «واى بر تو ، اى قتاده! قرآن را ، در حقيقت ، كسى مى‏شناسد كه مخاطب آن ، واقع شده است» . ^۱

سه . ظاهر نبودن الفاظ قرآن‏

وجود تقييد ، تخصيص و تجوّز در بيشتر ظواهر قرآن ، موجب از بين رفتن ظهور (معناى ظاهر) آنها مى‏گردد . بنا بر اين ، آنچه از معانى قرآن

قَتادة بن دِعامه ، بر امام باقر عليه السلام وارد شد . امام عليه السلام فرمود : «اى قتاده! تو فقيه بصريانى؟» .
گفت : اين طور مى‏گويند .
فرمود : «به من خبر رسيده است كه قرآن را تفسير مى‏كنى» .
گفت : آرى .
فرمود : «به علم ، تفسيرش مى‏كنى يا به جهل؟» .
گفت : البته به علم .
فرمود : «اگر به علم ، تفسيرش مى‏كنى ، به راستى عالم هستى . من از تو سؤالى دارم» .
قتاده گفت : بپرس .
فرمود : «مرا خبر ده از اين سخن خداى عزّوجلّ در باره قوم سبأ كه :(و ميان آنها مسافت را به اندازه مقرّر داشته بوديم . در اين راه‏ها شب‏ها و روزها آسوده‏خاطر بگرديد )
» .
قتاده گفت : يعنى كسى كه با توشه حلال و مركوب و كرايه حلال از خانه‏اش به قصد اين خانه (كعبه) خارج شود ، در امان است تا آن گاه كه به سوى خانواده‏اش باز گردد .
امام باقر عليه السلام فرمود : «تو را به خدا سوگند ، اى قتاده! آيا مى‏دانى كه گاه ممكن است آدمى با توشه حلال و مركوب و كرايه حلال ، به قصد اين خانه ، خانه‏اش را ترك گويد ؛ ولى در راه ، راهزنان به او حمله كنند و هزينه و توشه‏اش را بگيرند و نيز ضربه مهلكى به او وارد آيد؟» .
قتاده گفت : البته ، آرى .