آيد) كه نه در كتاب خداست و نه در حديث و سنّت ، چه مى‏كنى؟» .
گفت : خداوند ، تو را به سلامت دارد! قياس مى‏كنم و در آن ، بر اساس نظر خود ، عمل مى‏نمايم .
امام عليه السلام فرمود : «اى ابو حنيفه! نخستين كسى كه قياس كرد ، ابليس مَلعون بود . او در برابر پروردگار ما - تبارك و تعالى - دست به قياس زد و گفت :(من از او (آدم) بهترم ؛ [چون‏] مرا از آتش آفريده‏اى و او را از گِل . . .)
» .
ابو حنيفه ، سكوت كرد .
امام عليه السلام فرمود : «اى ابو حنيفه! كدام يك نجس‏تر است : بول يا جنابت؟» .
گفت : بول .
فرمود : «پس چرا مردم براى جنابت ، غسل مى‏كنند ؛ امّا براى بول ، غسل نمى‏كنند؟» .
ابو حنيفه ، سكوت كرد .
امام عليه السلام فرمود : «اى ابو حنيفه! كدام يك برتر است : نماز يا روزه؟» .
گفت : نماز .
فرمود : «پس چرا حائض بايد قضاى روزه‏اش را به جا آورد ؛ امّا نمازش قضا ندارد؟» .
ابو حنيفه ، باز سكوت كرد . ^۱
ج - در روايتى از زيد شَحّام آمده است :

ب - در علل الشرائع ، به نقل از ابو زُهَير بن شَبيب بن اَنَس ، از يكى از ياران امام صادق عليه السلام روايت شده است :
در خدمت امام صادق عليه السلام بودم . . . كه يك نفر ، در زد . گروهى از ياران امام عليه السلام در حضور ايشان بودند . ايشان به غلام فرمود : «ببين كيست؟» .
غلام رفت و برگشت و گفت : ابو حنيفه است .
فرمود : «بگو وارد شود» .
ابو حنيفه ، وارد شد و بر امام صادق عليه السلام سلام كرد .
امام عليه السلام پاسخ سلامش را داد و فرمود : «تو فقيه عراق هستى؟» .
گفت : آرى .
فرمود : «بر چه اساسى براى آنها فتوا مى‏دهى؟» .
گفت : بر اساس كتاب خدا و سنّت پيامبرش .
فرمود : «اى ابو حنيفه! آيا كتاب خدا را چنان كه بايد ، مى‏شناسى ، و آيا ناسخ و منسوخ را مى‏شناسى؟» .
گفت : آرى .
فرمود : «اى ابو حنيفه! مدّعى علم شدى . واى بر تو! خداوند ، اين علم را جز نزد اهل قرآن كه قرآن بر آنها نازل شده ، قرار نداده است . واى بر تو! اين علم ، جز در نزد خواصّى از ذريّه پيامبر ما محمّد صلى اللَّه عليه وآله نيست . خداوند ، حتّى يك حرف از كتابش را به تو به ارثْ نداده است» و همچنان براى او حجّت آورد و استدلال كرد ، تا آن كه فرمود : «اى ابو حنيفه! هر گاه چيزى از تو سؤال شود (يا مسئله‏اى براى تو پيش