83
درآمدي بر تفسير جامع روايي

همچنين در ميان پيروان اهل بيت عليهم السلام ، اين نظريه به گروهى از طرفداران مكتب اخباريگرى نسبت داده شده است . آنان معتقدند كه دستيابى به معارف قرآن ، ويژه پيامبر صلى اللَّه عليه وآله و اهل بيت اوست و از اين رو ، ظواهر قرآن ، براى ما حجّت نيستند . ۱
شمارى از اخباريان شيعه ، پا را از اين هم فراتر گذاشته‏اند و بر اين باورند كه بسيارى از احاديث نبوى ، مانند بيشتر آيات قرآن ، رمزگونه و معمّايى اند و جز مخاطبان اصلى آنها (يعنى خاندان پيامبر خدا) ، كسى مقاصد و معانى حقيقى آنها را نمى‏فهمد . محدّث اِسترآبادى ، ۲ بنيان‏گذار اين شيوه از اخباريگرى ، در اين باره مى‏گويد :
. . . و إنّ القرآن فى الأكثر ورد على وجه التّعمية بالنسبة إلى أذهان الرّعيّة و كذلك كثير من السنن النبويّة و إنّه لا سبيل لنا فيما لا نعلّمه من الأحكام النظريّة الشرعيّة ، أصليّةً كانت أو فرعيّةً؛ إلّا السماع من الصّادقين عليهم السلام ، و إنّه لا يجوز استنباط الأحكام النظريّة من ظواهر كتاب اللَّه و لا ظواهر السنن النبويّة ما لم يعلم أحوالهما من جهة أهل الذّكر عليهم السلام ، بل يجب التوقّف و الاحتياط فيهما . ۳
اكثر آيات قرآن و همچنين بسيارى از سنّت‏هاى پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ، از اذهان عموم ، پوشيده اند و براى دانستن احكام نظرى شرعى ،

1.ر.ك:فرائد الاُصول (الرسائل):ج‏۱ ص‏۵۶.نيز،ر.ك: اخباريگرى - تاريخ و عقايد: ص‏۲۲۴.

2.محمّدامين استرآبادى (م ۱۰۳۰ق) كه طريقه اخباريگرى را بنياد گذاشت ، پيش‏تر ، اهل اجتهاد بود ؛ ولى بعدها تحت تأثير استادش ميرزا محمّد استرآبادى ، به اخباريگرى متمايل شد (ر . ك : روضات الجنّات : ج ۱ ص ۱۲۰- ۱۳۹) .

3.الفوائد المدنية : ص ۴۷ .


درآمدي بر تفسير جامع روايي
82

دومين منبع معرفت دينى در كنار قرآن ، دليل ديگرى بر ردّ ديدگاه نخست ، محسوب مى‏شود .

ب - فهم قرآن ، تنها از طريق سنّت‏

در مقابل ديدگاه نخست ، نظريه ديگرى وجود دارد كه بر اساس آن ، شناخت قرآن براى عامّه مردم ، ممكن نيست و آنان براى تفسير قرآن و عمل كردن به آن ، حتماً بايد به سنّت ، مراجعه كنند .
اين ديدگاه ، نخستين بار به برخى صحابيان و تابعيانْ نسبت داده شده است . از عبيد اللَّه بن عمر ، نقل شده است :
لقد أدركتُ فقهاءَ المدينة ، و إنّهم لَيُعظّمون القولَ فى التفسير ، منهم : سالمُ بن عبد اللَّه ، و القاسمُ بن محمّد ، و سعيدُ بن المسيَّب ، و نافعٌ . ۱
من ، فقهاى مدينه را درك كردم . آنها گفتن تفسير را گران مى‏شمردند . از جمله ايشان اند : سالم بن عبد اللَّه ، قاسم بن محمّد ، سعيد بن مسيّب و نافع .
و در باره سعيد بن مُسيَّب ، چنين نقل شده است :
إنّهُ كان إذا سُئل عن تفسير آية من القرآن ، قال: أنا لا أقول فى القرآن شيئاً . ۲
هر گاه تفسير آيه‏اى از قرآن را از وى مى‏پرسيدند ، مى‏گفت : من ، در باره قرآن ، چيزى نمى‏گويم .

1.تفسير الطبرى : ج ۱ ص ۳۷ ، تفسير ابن كثير : ج ۱ ص ۱۷ .

  • نام منبع :
    درآمدي بر تفسير جامع روايي
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3573
صفحه از 190
پرینت  ارسال به