و - تفسير جامع
تفسير جامع ، به تفسيرى گفته مىشود كه مفسّر ، از تمامى منابع معرفتى و قواعد تفسيرى در حوزههاى مربوط بدان بهره بَرَد تا به كشف مراد خداوند برسد . طرفداران اين روش ، بر اين عقيده اند كه هر يك از روشهاى گذشته اگر به تنهايى و انحصارى براى كشف مراد و تفسير كتاب اللَّه به كار گرفته شود ، ناقص است و يك تفسير ، تنها در صورتى از كمال و جامعيت برخوردار است كه از همه آنها بهره بَرَد .
برخى از پژوهشگران علوم قرآنى به درستى گفتهاند :
صحيحترين و جامعترين روشى كه هر مفسّر مىتواند با پيروى از آن به درك حدّ اكثر معارف و علوم قرآن نايل گردد ، روشى است كه بر اساس استفاده هر چه بيشتر از امكانات سهگانه «قدرت تفكّر و تدبّر ، مقدّمات علمى تفسير و ارتباط با مجارى وحى» استوار باشد . و همانطور كه گفته شد ، هر چه اين امكانات ، بيشتر و بهرهبردارى از آنها فزونتر باشد ، ميزان درك حقايق و معارف قرآن نيز به همان اندازه ، بيشتر و پربارتر خواهد بود . ۱
به نظر مىرسد كه پيشفرضهاى اين روش تفسيرى از اين قرارند :
يك . انسان براى پى بردن به حقايق و كشف مجهولات خود ، چهار
