25
درآمدي بر تفسير جامع روايي

داشت ، اين است كه معارفى كه در اين سطح و لايه به دست مى‏آيند ، نمى‏توانند به تنهايى ، پيام دين و برنامه اسلام براى تكامل انسان و زندگى او تلقّى گردند ؛ چرا كه در اين صورت ، ديدگاهِ «حَسبُنا كتابُ اللَّه» ، مصداق خواهد يافت كه بر خلاف سنّت قطعى پيامبر صلى اللَّه عليه وآله و اجماع قاطبه مسلمانان است .
بنا بر اين ، سطح دوم قرآن‏شناسى ، يعنى آشنايى با اشارات قرآن ، براى استنتاج نهايى از معارف اين كتاب آسمانى در زمينه‏هاى مختلف ، كافى نيست .

سه . سطح لطايف قرآنى‏

لطايف قرآن براى اولياى الهى است ، چنان كه در نهج البلاغه آمده است :
إنَّ أولِياءَ اللَّهِ هُمُ الَّذينَ نَظَروا إلى‏ باطِنِ الدُّنيا إذا نَظَرَ النّاسُ إلى‏ ظاهِرِها ، وَ اشتَغَلوا بِآجِلِها إذَا اشتَغَلَ النّاسُ بِعاجِلِها ، فَأَماتوا مِنها ما خَشوا أن يُميتَهُم ، و تَرَكوا مِنها ما عَلِموا أنَّهُ سَيَترُكُهُم ، و رَأَوُا استِكثارَ غَيرِهِم مِنهَا استِقلالاً ، و دَرَكَهُم لَها فَوتاً . أعداءُ ما سالَمَ النّاسُ ، و سَلمُ ما عادَى النّاسُ . بِهِم عُلِمَ الكِتاب و بِهِ عَلِموا ، و بِهِم قامَ الكِتابُ و بِهِ قاموا ، لا يَرَونَ مَرجُوّاً فَوقَ ما يَرجونَ ، و لا مَخوفاً فَوقَ ما يَخافونَ . ۱
اولياى خدا ، آنان اند كه به باطن دنيا نگريستند ، آن گاه كه مردم ، ظاهر آن را ديدند ، و به آينده دنيا پرداختند ، آن گاه كه مردم به

1.نهج البلاغة : حكمت ۴۳۲ ، الدرّ المنثور : ج ۴ ص ۳۷۰ .


درآمدي بر تفسير جامع روايي
24

بِبَعضٍ ، و يَشهَدُ بَعضُهُ عَلى‏ بَعضٍ . ۱
اين ، كتاب خداست كه با آن مى‏توانيد [حقيقت را] ببينيد ، و با آن ، سخن [حق را ]بگوييد ، و به وسيله آن بشنويد . بعضى از قرآن ، از بعضى ديگر آن ، سخن مى‏گويد ، و برخى بر برخى ديگر ، گواهى مى‏دهد .
در روايتى ديگر مى‏فرمايد :
وَ اللَّهُ سُبحانَهُ يَقولُ :(مَّا فَرَّطْنَا فِى الْكِتَبِ مِن شَىْ‏ءٍ)
۲ و فيهِ تِبيانُ كُلِّ شَى‏ءٍ ، ۳ و ذَكَرَ أنَّ الكِتابَ يُصَدِّقُ بَعضُهُ بَعضاً . ۴

خداوند سبحان مى‏فرمايد :(ما در قرآن چيزى را فروگذار نكرديم).
و در قرآن ، بيان هر چيزى هست و يادآور شده كه بعض قرآن ، گواه بعض ديگر آن است .

امّا شنيدن سخن قرآن و فهم تصديق و شهادت و اشارت برخى از آيات در مورد برخى ديگر ، كار هر كس نيست . تنها خواص و اهل فن مى‏توانند تشخيص بدهند كه كدام آيه ، در باره آيه ديگر چه مى‏گويد و كدام آيه ، به كدام نكته اشاره دارد و كدام آيه ، مفسِّر و مبيِّن كدام آيه است .
قرآن‏شناسى در اين سطح را مى‏توان «تفسير قرآن به قرآن» ناميد و در اين سطح ، نيازى به سنّت نيست ؛ امّا نكته مهمّى كه بايد به آن توجّه

1.نهج البلاغة : خطبه ۱۳۳ ، بحار الأنوار : ج ۹۲ ص ۲۲ ح ۲۳ .

2.انعام : آيه ۳۸ .

3.اشاره دارد به آيه ۸۹ از سوره نحل :(وَ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَبَ تِبْيَنًا لِّكُلِ‏ّ شَىْ‏ءٍ ؛ و كتاب (قرآن) را كه روشنگر همه چيز است ، براى تو فرو فرستاديم).

4.نهج البلاغة : خطبه ۱۸ .

  • نام منبع :
    درآمدي بر تفسير جامع روايي
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3608
صفحه از 190
پرینت  ارسال به