اين تحليل ، اشاره به توطئه خطرناكى است كه دشمنان اهل بيت ، با انگيزه منزوى كردن آنان در جامعه اسلامى ، طرّاحى كرده بودند و چه بسا افرادى كه به عنوان غالى شناخته شده‏اند ، مأمور پنهان دشمنان اصلى خاندان رسالت بوده‏اند كه در پوشش دوستان آنان ، فعاليت مى‏كردند ، اين افراد براى رسيدن به مقصود خود ، نه تنها اخبار غلوآميز را جعل مى‏كردند ، بلكه رواياتى مى‏ساختند كه موجب وهن اهل بيت است يا مشتمل بر سبّ دشمنان آنهاست تا جامعه اسلامى را به آنها بدبين نمايند ، و از اين رو مى‏توان گفت : جعل اخبار غلو ، ريشه سياسى داشت .

چهار . فضيلت‏سازى براى قرائت قرآن‏

مبدأ ديگر براى راه يافتن جعل به روايات قرآنى ، عرصه فضيلت‏سازى براى قرائت قرآن و ثواب آن بود . البته اين بدان معنا نيست كه هر چه روايات در باب ثواب قرائت قرآن به ما رسيده ، مجعول اند ، تحقيقاً شمارى از اين دست روايات ، صحيح و قابل قبول اند ؛ ليكن بايد توجّه داشت بخشى از رواياتى كه در اين عرصه وجود دارند ، توسط افراد جاهل و ساده‏لوح ، جعل شده اند . يكى از آنها شخصى به نام ابو عصمه نوح بن ابى مريم مروزى است . گزارش شده كه از وى پرسيدند : اين همه حديث در باره تك‏تك فضايل سوره‏هاى قرآن چگونه از طريق عِكرمه و ابن عباس به تو رسيده ، در صورتى كه نزد اصحاب عِكرِمه ، اين احاديث وجود ندارد؟ ^۱ وى در پاسخ گفت :

به امام رضا عليه السلام گفتم : اى پسر پيامبر خدا! نزد ما اخبارى در فضايل امير مؤمنان و فضيلت شما اهل بيت هست كه مخالفان شما روايت كرده‏اند و امثال اين اخبار را ما از شما نشنيده‏ايم . آيا آنها را بپذيريم؟
فرمود : «اى پسر ابو محمود! پدرم از قول پدرش از جدّش عليهم السلام به من خبر داد كه پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله فرمود : "هر كس به گوينده‏اى گوش سپارد ، بى گمان ، او را اطاعت كرده است . پس اگر آن گوينده ، از خداى عزّوجلّ بگويد ، شنونده ، خدا را اطاعت كرده است و اگر گوينده ، از شيطان بگويد ، شنونده ، شيطان را اطاعت كرده است"» .
سپس امام رضا عليه السلام فرمود : «اى پسر ابو محمود! مخالفان ما ، اخبارى در فضايل ما ساخته‏اند كه به سه دسته تقسيم مى‏شوند : يكى اخبار غلوآميز ، ديگرى اخبارى كه در حقّ ما كوتاه آمده‏اند و سوم ، اخبارى كه از دشمنان ما به صراحت اسم مى‏برند و عيب‏هايشان را بازگو مى‏كنند . مردم ، چون اخبارى را كه در باره ما غلو كرده‏اند ، بشنوند ، شيعيان را تكفير مى‏كنند و اعتقاد به خدا بودنِ ما را به آنان نسبت مى‏دهند و هر گاه اخبارى را كه در حقّ ما كوتاهى كرده‏اند ، بشنوند ، آنها را در حقّ ما باور مى‏كنند و هر گاه اخبارى را كه از دشمنان ما به صراحت اسم مى‏برند و بدگويى مى‏كنند ، بشنوند ، به ما بى‏حرمتى مى‏كنند . خداوند عزّوجلّ مى‏فرمايد :(و آنها كه جز خدا را مى‏خوانند ، دشنام مدهيد كه آنان از روى دشمنى و به نادانى ، خدا را دشنام خواهند داد).