159
درآمدي بر تفسير جامع روايي

خورد و سمره ، اقدام به چنين خيانتى كرد . ۱
همچنين در تبيين شأن نزول آياتى در باره شمارى از پيامبران مانند يوسف عليه السلام و داوود عليه السلام نسبت‏هاى ناروايى به آنان داده شد ، تا اگر مدّعيان جانشينى پيامبر خاتم نيز مرتكب گناه شدند ، مشكلى ايجاد نكند . گفتنى است كه نادرست بودن اين گونه روايات ، توسط اهل بيت عليهم السلام بيان شده و نيز بسيارى از مفسّران نخستين شيعه و اهل سنّت ، مانند : شيخ طوسى ، امين الاسلام طَبْرِسى ، فيض كاشانى و فخر رازى ، گزارش‏هاى مورد اشاره را نقد كرده‏اند . ۲

سه . تأويل غاليان‏

يكى ديگر از عرصه‏هاى ورود جعل به احاديث تفسيرى ، نسبت دادن برخى از آيات قرآن توسط غاليان ، به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله و اهل بيت عليهم السلام بود . گفتنى است كه آنان در ابتدا ، خود را در صف شيعيان و دوستداران اهل بيت جازدند ؛ امّا خاندان رسالت ، نه تنها از آنها اظهار برائت كردند ، بلكه آنان را به شدت مورد طعن و لعن قرار دادند . در روايتى آمده كه به امام صادق عليه السلام گزارش شد كه ابو الخطاب در تفسير آيه( وَ هُوَ الَّذِى فِى السَّمَآءِ إِلَهٌ وَ فِى الْأَرْضِ إِلَهٌ )
۳ مى‏گويد : مقصود از «إله» ، همان «امام»

1.شرح نهج البلاغة ، ابن ابى الحديد ، ج ۴ ص ۷۳ ، دانش‏نامه امير المؤمنين عليه السلام ، ج ۱۲ ص ۴۹۲ (با توضيحاتى از نگارنده) .

2.ر . ك : التبيان فى تفسير القرآن : ح ۶ ص ۱۲۱ و ۱۲۴ ، مجمع البيان : ج ۵ ص ۳۸۷ ، تفسير الصافى : ج ۳ ص ۱۳ - ۱۵ ، التفسير الكبير (مفاتيح الغيب) : ج ۱۸ ص ۱۱۵ .

3.زخرف : آيه ۸۴ .


درآمدي بر تفسير جامع روايي
158

دگرگون ساختن شأن نزول آيات ۲۰۴ و ۲۰۷ سوره بقره نقل كرده ، اشاره كرد :
وى گزارش كرده كه «معاويه به سمرة بن جندب ، صد هزار درهم داد كه روايت كند آيه :( وَمِنَ النَّاسِ مَن يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِى الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَى‏ مَا فِى قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ * وَإِذَا تَوَلَّى‏ سَعَى‏ فِى الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ ؛ از مردم ، كسانى هستند كه گفته‏شان در زندگى اين دنيا تو را به تعجّب وا مى‏دارد و خدا را شاهد مى‏گيرد بر آنچه در دستش است ، و حال آن كه او سخت‏ترين دشمن است . و هر گاه برگردد ، كوشش مى‏كند كه در زمين فساد نمايد و كشت و نسل را نابود كند . و خداوند تباهكارى را دوست ندارد )
، ۱ در باره امام على عليه السلام نازل شده و آيه( وَمِنَ النَّاسِ مَن يَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغَآءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفُ بِالْعِبَادِ ؛ و از ميان مردم ، كسى است كه جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى‏فروشد ، و خدا نسبت به [اين‏] بندگان مهربان است )
، ۲ در باره ابن ملجم نازل گرديده است! و در واقع ، شأن نزول آيات ياد شده را به عكس نمايد!
سمرة بن جندب ، حاضر نشد كه با اين قيمت ، دست به چنين اقدامى بزند . معاويه ، مبلغ معامله را به دويست هزار درهم افزايش داد ، باز هم قبول نكرد . معاويه ، سيصد هزار درهم پيشنهاد كرد ؛ امّا باز هم نپذيرفت تا اين كه سرانجام با چهار صد هزار درهم معامله جوش

1.بقره : آيه ۲۰۴ - ۲۰۵ .

2.بقره : آيه ۲۰۷ .

  • نام منبع :
    درآمدي بر تفسير جامع روايي
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3561
صفحه از 190
پرینت  ارسال به