۸ . تفسير علمى - تجربى
برخى از روايات تفسيرى ، به تفسير علمىِ اين كتاب آسمانى اشاره دارند ، مانند رواياتى كه در تفسير آيه(وَ كَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَآءِ)
، ۱ مبدأ آفرينش را نوعى آب دانستهاند . در روايتى كه ثقة الاسلام كلينى به سند صحيح از امام باقر عليه السلام نقل كرده ، آمده است :
كانَ كُلُّ شَىءٍ ماءً وكانَ عَرشُهُ على الماءِ فَأمَرَ اللَّه - عزَّ ذِكرُهُ - الماءَ فاضطَرَمَ ناراً ، ثُمَّ أَمرَ النارَ فَخَمَدَت فَارتَفعَ مِن خُمودِها دُخانٌ ، فَخَلَقَ السَماواتِ مِن ذلكَ الدُخانِ وَخَلَقَ الأرضَ مِنَ الرمادِ . ۲
همه چيز آب بود ، و عرش خدا بر آب بود . خداوند - كه يادش پرشكوه باد - به آب دستور داد ، آب شعله آتش شد . بعد به آتش فرمان داد كه خاموش شود ، و از خاموش شدن آن ، دودى برخاست ، و آسمانها را از اين دود آفريد و زمين را از خاكستر .
همچنين ، تفسير نيروى جاذبهاى كه كُرات آسمانى را در مدار خود در فضا نگه داشته ، به ستونهاى نامرئىِ آنها . ۳
۹ . تفسير عملى
پارهاى روايات ، آيات قرآن را با عمل ، تفسير كردهاند كه آنها را به دو دسته مىتوان تقسيم كرد : دسته اوّل ، رواياتى هستند كه اهل بيت عليهم السلام با عمل خود ، آيهاى را تفسير مىنمايند ، مانند آنچه از ابى الحمرا ، خادم
