119
درآمدي بر تفسير جامع روايي

خشنودى خود ، و خشمشان را خشم خود قرار داده است ؛ براى اين كه آنها را دعوت‏كنندگان به خود و راه‏نمايان بر خود قرار داده ، و از اين رو ، آنان چنين مقامى دارند . امّا اين بدان معنا نيست كه آنچه به بندگانش مى‏رسد ، خدا را نيز فرا مى‏گيرد؛ بلكه مقصود ، همان است كه در اين كلمات فرموده است : «هر كس به دوست من اهانت كند ، به جنگ من آمده و مرا به جنگ فرا خوانده است» و «هر كس از پيامبر اطاعت كند ، از خدا اطاعت كرده است» و «كسانى كه با تو بيعت مى‏كنند ، با خدا بيعت مى‏كنند . دست خدا ، بالاى دست‏هاى آنان است» .
در اين روايت ، با استناد به اصل عقلى «عدم امكان اتّصاف آفريدگار به صفت آفريده» ، خشم الهى را به كيفر او تفسير كرده ، و اين بدان معناست كه در تفسير قرآن ، رعايت اصول عقلى ، همانند رعايت اصول و قواعد لفظى ، ضرورى است .

۷ . تفسير فقهى‏

شمارى از روايات تفسيرى ، ناظر به احكام فقهى هستند ، مانند آن حكمى كه از امير المؤمنين عليه السلام نقل شده كه با جمع‏بندى آيه ۲۳۳ از سوره بقره ۱ و آيه ۱۵ از سوره احقاف ، ۲ حكم كرد كه كمترين زمان حمل ، شش ماه است و از اجراى حدّ رجم زنى كه فرزندى را شش ماهه به دنيا آورده بود ، پيشگيرى كرد . ۳

1.(وَالْوَ لِدَ تُ يُرْضِعْنَ أَوْلَدَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ ).

2.(وَ حَمْلُهُ وَ فِصَلُهُ ثَلَثُونَ شَهْرًا ).

3.السنن الكبرى : ج ۷ ص ۷۲۷ . نيز ، ر . ك : بحار الأنوار ج ۴۰ ص ۱۸۰ .


درآمدي بر تفسير جامع روايي
118

الْكِتَبِ)
۱ به «اهل بيت عليهم السلام» . ۲

۶ . تفسير عقلى‏

برخى از روايات تفسيرى ، با تكيه بر مبانى عقلى ، آياتى از قرآن را تفسير مى‏نمايند ، مانند اين كه در تفسير خشم الهى در آيه :(فَلَمَّآ ءَاسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ ؛ ۳ پس چون ما را به خشم آوردند از آنان انتقام گرفتيم)
، از امام صادق عليه السلام روايت شده كه مى‏فرمايد :
إنَّ اللَّه عزّوجلّ لاَ يأسَفُ كَأسَفِنا وَ لكنَّهُ خَلَقَ أوْلياءَ لِنَفْسِهِ يَاْسِفُونَ وَيَرْضَوْنَ وَهُمْ مَخْلُوقُونَ مَرْبُوبونَ ، فَجَعَلَ رِضاهُمْ رِضا نَفْسِهِ وَسَخَطَهُمْ سَخَطَ نَفْسِهِ ؛ لأنَّهُ جَعَلَهُمْ الدُّعاةَ إلَيْهِ والأدِلّاءَ عَلَيْهِ . فلذلِكَ صارُوا كذلِكَ ، وَلَيْسَ أنَّ ذلكَ يَصِلُ إلَى اللَّهِ ما يَصِلُ إلى‏ خَلْقِهِ . لكنَّ هذا معنى ما قال مِنْ ذلِكَ . وَقَدْ قالَ : «مَنْ أهانَ لى وَليّاً فَقَدْ بارزنى بِالمُحارَبَةِ وَ دَعانى إليها» . وقال :(مَّن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ).
وقال :(إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ).
۴

خداوند عزّوجلّ همچون به خشم آمدن ما به خشم نمى‏آيد؛ بلكه او دوستانى براى خود آفريده كه خشمگين و خشنود مى‏شوند . آنان آفريده و پرورده شدگان اند . خداوند خشنودى آنان را

1.رعد : آيه ۴۳ .

2.الكافى : ج ۱ ص ۲۲۹ ح ۶ .

3.زخرف : آيه ۵۵ .

4.الكافى : ج ۱ ص ۱۴۴ ح ۶ .

  • نام منبع :
    درآمدي بر تفسير جامع روايي
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3459
صفحه از 190
پرینت  ارسال به