107
درآمدي بر تفسير جامع روايي

هيچ كس نمى‏تواند ادّعا كند كه همه قرآن ، اعمّ از ظاهر و باطن آن را مى‏داند ، مگر اوصيا .
نيز در روايتى از امام صادق عليه السلام آمده :
إنَّ اللَّهَ عَلَّمَ نَبِيَّهُ التَّنزيلَ وَالتَّأويلَ ، فَعَلَّمَهُ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله عَلِيًّا عليه السلام ، قالَ : وعَلَّمَنا وَاللَّهِ . ۱
خداوند تنزيل و تأويل را به پيامبرش آموخت و پيامبر صلى اللَّه عليه وآله آن را به على عليه السلام آموخت و او - به خدا سوگند! - آن را به ما آموخت .
همچنين اسحاق بن عمّار از امام صادق عليه السلام روايت كرده :
إنّ للقُرآنِ تَأويلاً فمِنهُ ما جاءَ ومِنهُ ما لَم يَجِئ فَإذا وَقَعَ التَأويلُ فِى زَمانِ إمامٍ مِنَ الأئمّةِ عَرَفَهُ إِمامُ ذَلِكَ الزَمانُ . ۲
قرآن تأويلى دارد كه بخشى از آن آمده و بخشى هنوز نيامده . پس هنگامى كه تأويل آن در زمان يكى از امامان بيايد ، امام آن زمان ، آن را مى‏شناسد .
اين روايات ، به روشنى نشان مى‏دهند براى آشنايى با تفسير كامل قرآن كريم و ظاهر و باطنِ اين كتاب آسمانى ، اتّصال مفسّر به منبع وحى و يا الهام از طريق خاندان رسالت ، ضرورى است ، و مفسّر جامع ، كسى است كه علاوه بر دارا بودن مقدمات تدبّر در قرآن ، و برخوردارى از توانمندى فكرى و تلاش لازم ، از ره‏نمودهاى اهل بيت عليهم السلام نيز نهايت بهره‏بردارى را داشته باشد .

1.الكافى : ج ۷ ص ۴۴۲ ح ۱۵ ، تهذيب الأحكام : ج ۸ ص ۲۸۶ ح ۱۰۵۲ .

2.بصائر الدرجات : ص ۲۱۵ ح ۵ ، بحار الأنوار : ج ۹۲ ص ۹۷ ح ۶۲ .


درآمدي بر تفسير جامع روايي
106

آتشى را افروخت ، و سپس خطاب به يهودى فرمود : «روى اين آتش كجاست؟» . يهودى پاسخ داد : رويى براى آن نمى‏شناسم . امام فرمود : «مَثلِ روى پروردگار من ، مَثَل اين آتش است» . سپس اين آيه را قرائت فرمود :
(فَأَيْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ . ۱
پس به هر سو رو كنيد ، آن جا روى خداست) . ۲
اين اقدامِ امام ، نشان مى‏دهد كه مفسّر كامل ، كسى است كه تجربه و هنر لازم در به تصوير كشيدن حقايق عقلى به وسيله «مَثَل» را داشته باشد .
اين موارد ، و موارد مشابه آن ، ۳ نشان مى‏دهند كه از نگاه اهل بيت عليهم السلام كسى مى‏تواند مفسّر قرآن باشد كه علاوه بر تحصيل مقدماتِ مورد نياز ، همه توان خود را نيز در جهت تدبّر و فهم و تفسير و تبيين اين كتاب آسمانى به كار گيرد .
از سوى ديگر ، رواياتى تأكيد مى‏كنند بر اين كه تنها پيامبر صلى اللَّه عليه وآله و اهل بيت عليهم السلام آشنايى كامل به همه معارف قرآن دارند ، مانند آنچه از امام باقر عليه السلام نقل شده :
ما يَستَطيعُ أحَدٌ أن يَدَّعِىَ أنَّ عِندَهُ جَميعَ القُرآنِ كُلَّهُ ظاهِرَهُ وباطِنَهُ غَيرَ الأَوصِياءِ . ۴

1.بقره : آيه ۱۱۵ .

2.الخصال : ص ۵۹۷ .

3.ر . ك : الكافى : ج ۱ ص ۲۲۸ .

4.الكافى : ج ۱ ص ۲۲۸ ح ۲ ، بصائر الدرجات : ص ۲۱۳ ح ۱ ، بحار الأنوار : ج ۹۲ ص ۸۸ ح ۲۶ .

  • نام منبع :
    درآمدي بر تفسير جامع روايي
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 3510
صفحه از 190
پرینت  ارسال به