هَوَى‏ ؛ ^۱ هر كس خشم من بر او وارد شود حتماً در ورطه هلاكت سقوط كرده است)
، مقصود از خشم الهى را كيفر او مى‏داند و مى‏افزايد :
إنَّهُ مَن زَعَمَ أنَّ اللَّهَ قَد زالَ مِن شَى‏ءٍ إلى‏ شَى‏ءٍ فَقَد وَصَفَهُ صِفَةَ مَخلُوقٍ و إنَّ اللَّهَ لا يَستَفِزُّهُ شَى‏ءٌ فَيُغَيِّرُهُ . ^۲
هر كس بپندارد كه چيزى خداوند را دگرگون مى‏كند، او را با ويژگى آفريده توصيف كرده است. هيچ چيزى خداوند را تحريك و بى‏قرار نمى‏كند كه دگرگونش سازد.
اين بيان ، اشاره به آن است كه آشنايى با مبادى عقلى و مبانى اعتقادى اسلام ، مقدّمه ديگر تدبّر در قرآن است ، و مفسّر بايد اين مقدّمه را نيز تحصيل كرده باشد .
و استدلالِ امام على عليه السلام ^۳ براى اثبات اين موضوع كه حدّ اقلّ حمل ، شش ماه است ، به آيه(وَالْوَ لِدَ تُ يُرْضِعْنَ أَوْلَدَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَن يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ)
^۴ و آيه(وَ حَمْلُهُ وَ فِصَلُهُ ثَلَثُونَ شَهْرًا)
، ^۵ اشاره به آن است كه احاطه به آيات قرآن نيز براى مفسّر ، ضرورى است .
همچنين هنگامى كه شخصى يهودى از امام على عليه السلام پرسيد كه(وَجْهُ رَبِّكَ ؛ ^۶ روى پروردگارت)
كجاست؟ امام عليه السلام به ابن عباس دستور داد كه

بيت عليهم السلام ، بى‏واسطه و براى ديگران به واسطه آنان ، امكان‏پذير است .

روش تفسير جامع‏

بر اين اساس ، مى‏توان گفت كه روش پيامبر صلى اللَّه عليه وآله و اهل بيت عليهم السلام در تفسير قرآن ، بهره‏گيرى از روش تفسير جامع و بهره‏گيرى از همه منابع معرفتى در كنار مبانى و اصول و قواعد تفسيرى است و با تأمّل در روايات تفسيرى ، به خوبى مى‏توان اين روش را استنباط كرد .
مثلاً هنگامى كه امام باقر عليه السلام در تفسير آيه وضو به زراره مى‏فرمايد : مسح كردن به قسمتى از سر و پا كافى است ، زيرا قرآن مى‏فرمايد :(وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ)
^۱ و تفسير خود را با اين عبارت ، به يك نكته زبان‏شناسى ، مستند مى‏فرمايد :
فَعَرَفنا حينَ قالَ(بِرُءُوسِكُمْ)
أن المَسحَ بِبَعضِ الرأسِ ، لِمكانِ الباءِ . ^۲
پس هنگامى كه خدا فرمود:(بِرُءُوسِكُمْ)
، دانستيم كه مسح كردن به بعض سر ، واجب است ، به دليل آمدن «باء» بر سر «رؤوس» .
اين استناد ، در واقع ، اشاره به آن است كه زبان‏شناسى ، يكى از مقدّمات لازم براى تدبّر و فهم معارف قرآنى است ، و آشنايى مفسّر با ادبيات عرب و به طور كلّى ، مبانى دلالى اين كتاب آسمانى ، ضرورى است .
نيز هنگامى كه امام در تفسير آيه :(وَ مَن يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِى فَقَدْ