و غم و اندوه را رفع مي‌كند.
سيرة معصومان علیهم السلام اين بوده كه گاه با استفاده از اين عامل، فشارهاي رواني خود را كنترل مي‌كردند. امام كاظم علیه السلام مي‌فرمايد: «گاهي عربي باديه‌نشين خدمت پيامبر خدا صلی الله علیه وآله مي‌رسيد و هديه براي ايشان مي‌آورد و تقديم ايشان مي‌كرد. سپس مي‌گفت: پول هديه ما را بده! پيامبر خدا صلی الله علیه وآله مي‌خنديد و هر گاه اندوهگين مي‌شد، مي‌فرمود: آن اعرابي چه كرد! اي كاش دوباره مي‌آمد».^۱
خنديدن، يكي از اموري است كه موجب نشاط و شادابي مي‌گردد. عدّه‌اي، لذّت‌‌هاي دنيوي را با ايمان و دينداري در تضاد مي‌دانستند و تنها عبادت كردن را مي‌پسنديدند. لذا در موضوع ما، از خنديدن پرهيز مي‌کردند و تنها گريه كردن را مشروع مي‌دانستند. اين در حالي است كه پيامبر خدا صلی الله علیه وآله در برابر اين جريان ايستاد و فرمود: «هان! هر عبادتى را جوش و خروشى است كه سرانجام فروكش مى‌كند. پس، هر كس جوش و خروش عبادتش به سنّت من آرام گيرد، هدايت شده است و هركه با سنّت من مخالفت ورزد، گم‌راه شده است و عملش بر باد رفته است. بدانيد كه من نماز مى‌خوانم، مى‌خوابم، روزه مى‌گيرم، افطار مى‌كنم، مى‌خندم و مى‌گريم. پس هر كه از روش و سنّت من روى گرداند، از من نيست».^۲ وقتي پيامبر خدا صلی الله علیه وآله با ديگران بودند، با خندة آنان مي‌خنديد. ^۳ هيچ كس پُرتبسم‌تر از پيامبر خدا صلی الله علیه وآله ديده نشده است. ^۴

جمع‌بندی

همان گونه که از مباحث پیش روشن شد، هیجان بُعد مادی انسان، اجزای مختلف این بُعد

یکی از خرسندی‌های دنیوی مؤمن^۱ و امام علی علیه السلام آن را مایة آبادانی قلب مؤمن می‌داند.^۲ امام باقر علیه السلام نيز در بارة نقش روابط اجتماعي در نشاط می‌فرماید: «دیدار دوستان، مایة نشاط است».^۳
البته آنچه ارتباط را لذّتبخش مي‌سازد، ارتباط مثبت و سازنده است و اين ارتباط، نيازمند برخورداري از مهارت‌هاي ارتباطي است. اين بررسي، گنجايش طرح اين موضوع را ندارد؛ امّا آنچه مهم است اين كه كسب مهارت‌هاي ارتباطي، نقش مهمي در لذّت‌ بردن از ارتباط با ديگران دارد. از اين رو بايد مهارت‌هاي ارتباطي، مورد توجّه قرار گيرد.
آنچه گذشت، موارد دهگانه‌ای بود که در روایت امام صادق از نشاط (نشره) مطرح شده بود. در ساير روایات، موارد دیگری نیز اضافه شده‌اند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
حسّ بویایی، یکی دیگر از ابعاد انسان بوده و بوي خوش، از ديگر عوامل مؤثّر در شادي است. پيامبر خدا صلی الله علیه وآله مي‌فرمايد: «بوي خوش، [انسان را] شاد مي‌كند. »^۴ امام علي علیه السلام نيز مي‌فرمايد: «بوی خوش، ماية نشاط است... .»^۵ بوي خوش همچنين مي‌تواند موجب افزايش توان جنسي گردد^۶ كه در اين صورت، با لذّت‌ جنسي نيز پيوند مي‌خورد.
شوخي و خنده، از عوامل شادي و نشاط است. پيامبر صلی الله علیه وآله يكي از ويژگي‏هاي اهل ايمان را شوخ‌طبعي آنان مي‏داند.^۷ فضل بن ابى قره نيز مي‌گويد: امام صادق علیه السلام فرمود: «هيچ مؤمنى نيست، جز اين كه در او "دُعابه" هست». گفتم: دعابه چيست؟ فرمود: «شوخى».^۸ شوخي، موجب نشاط روحي و آسايش رواني مي‌گردد^۹ و فشارهاي رواني را كاهش مي‌دهد